† ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΚΑΤΡΑΜΑΔΟΥ
« Η σημερινή ημέρα της Κυριακής των Βαΐων συνιστά ένα τέλος και μία απαρχή. Τέλος, γιατί σηματοδοτεί την ολοκλήρωση της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, απαρχή, γιατί ξεκινά την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα. Η πορεία των 40 ημερών, από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι τη χθεσινή, Σάββατο του Λαζάρου, αποσκοπούσε να φτάσουμε σε τούτο το σημείο: με ενεργοποιημένες τις πνευματικές μας αισθήσεις από τον αγώνα της μετανοίας, της εγκρατείας και της νηστείας, να βιώσουμε και να μετάσχουμε στα συγκλονιστικά γεγονότα του Πάθους και της Ανάστασης του Κυρίου Ιησού Χριστού. Αυτός είναι και ο σκοπός αυτής της περιόδου, αυτός είναι και ο σκοπός στην πραγματικότητα όλης της πνευματικής ζωής μας, αφού έτσι ενεργοποιείται και ο χαρισματικός εαυτός μας, που λάβαμε από τον Θεό την ώρα του βαπτίσματός μας. Η Μεγάλη Εβδομάδα έρχεται με ένα πολύ δραστικό τρόπο για τον ενσυνείδητο πιστό, να του υπενθυμίσει ότι και ο ίδιος από την ώρα που βαπτίστηκε μετέσχε στον θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού, οπότε το Πάθος και η Ανάσταση του Κυρίου κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα προβάλλουν όχι μόνο τη ζωή Εκείνου, αλλά και τη ζωή πια του χριστιανού. Και να, που η σημερινή ημέρα επιβεβαιώνει τις παραπάνω αλήθειες. Ο Κύριος έχει αναστήσει τον αδελφικό Του φίλο Λάζαρο, προκηρύσσοντας έτσι τη δική Του και την όλων των ανθρώπων Ανάσταση. Σήμερα εισέρχεται στην Αγία Πόλη της Σιων, καθήμενος «ἐπί πῶλον ὄνου» και φανερώνει αφενός την ταπείνωση και αποφασιστική πορεία Του προς το Πάθος, αφετέρου την κλήση Του να μετάσχουν σ’ Αυτό πάντα τα έθνη.
Η είσοδος, λοιπόν, σήμερα του Κυρίου μας στα Ιεροσόλυμα αποτελεί την καταγραφή της τελευταίας πράξης της επί γης πορείας Του. Ο Κύριος δεν κρύβεται πια. Κήρυξε, θαυματούργησε, φανέρωσε τον αληθινό Πατέρα Θεό και τη ζωή που πρέπει κανείς να ακολουθεί για να είναι μαζί Του.
Ξέρει όμως ο Παντογνώστης Κύριος ότι δεν αρκεί μόνον ο λόγος. Η πεσμένη στην αμαρτία ανθρωπότητα είχε υποστεί βαθύ τραύμα από την αποστασία της από τον Θεό, για το λόγο αυτό «ἔδει παθεῖν Αὑτόν». Έπρεπε να πάθει και να σταυρωθεί ο Ενανθρωπήσας Θεός, προκειμένου πάνω στον Τ. Σταυρό να «ἄρει τάς ἀμαρτίας» του σύμπαντος κόσμου. Ο Τ. Σταυρός Του ήταν το αποφασιστικό και καίριο πλήγμα κατά της αμαρτίας, κατά του θανάτου, κατά του αρχεκάκου Διαβόλου. Η ανάσταση του ανθρώπου θα ερχόταν μετά τον θάνατο και την αγία Σταύρωση Εκείνου, ως συμμετοχή πια στου Ίδιου την Ανάσταση. Κι η ανάσταση του Λαζάρου ήταν, καθώς είπαμε, η προκήρυξη της παγκόσμιας αυτής χαράς.
Η υμνολογία, μάλιστα, της ημέρας επιμένει στη συμβολική αυτή ερμηνεία των γεγονότων: η νίκη του Χριστού απέναντι στον θάνατο και δι᾽ αυτής η κοινή ανάσταση των ανθρώπων προβάλλεται και με τα κλαδιά των φοινίκων που ύψωναν οι παίδες του Ισραήλ, κραυγάζοντας τον αγγελικό ύμνο: «Ὡσαννά τῷ υιῷ Δαυίδ. Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου». Είναι πολύ σημαντικό, όμως, να τονίσουμε ότι η Εκκλησία μας επισημαίνει μία πολύ βαθειά αλήθεια πάνω σ᾽ αυτόν τον αλαλαγμό των παιδιών και του λαού για τον Κύριο, που εισέρχεται στην Αγία πόλη Σιών. Η θριαμβευτική υποδοχή του Κυρίου, που οδεύει προς το Πάθος και την Ανάστασή Του, προϋποθέτει πλούσια Χάρη από τον Θεό. Μπορεί δηλ. ο λαός αυτός από τη μια να επευφημεί τον Κύριο κι από την άλλη να Τον καταδικάζει μετά από λίγες ημέρες με το «ἆρον, ἆρον, σταύρωσον Αὐτόν», όμως τη συγκεκριμένη στιγμή της υποδοχής Του διακατέχεται από την Χάρη, η οποία τον κινεί σε δοξολογία προς τον Θεό. Ήδη το συναξάρι της ημέρας στην περιγραφή των γεγονότων αναφέρει: «Λοιπόν αυτός που έχει θρόνο τον ουρανό, καθισμένος πάνω σε γαϊδουράκι εισέρχεται στην Ιερουσαλήμ. Και τα παιδιά των Εβραίων, όπως και οι ίδιοι, έριχναν κάτω τα ιμάτιά τους, ενώ υψώνοντας κλαδιά από φοίνικες φώναζαν δυνατά: «Ὡσαννά τῷ υιῷ Δαυίδ, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὁ Βασιλεύς τοῦ Ἰσραήλ». Αυτό έγινε, γιατί κίνησε τις γλώσσες τους προς αίνο και δοξολογία του Χριστού το Πανάγιο Πνεύμα. Και τα κλαδιά των βαΐων προσήμαιναν τη νίκη του Χριστού κατά του θανάτου». Έτσι η υμνολογία της Εκκλησίας, μας προσγειώνει στην πραγματικότητα και μας τονίζει αυτό που από την αρχή επισημάναμε, δηλαδή δεν μπορεί κανείς απροϋπόθετα, χωρίς πνευματικό αγώνα που καθαρίζει την ψυχή και το σώμα από τα πάθη, να γίνει μέτοχος του Χριστού στο Πάθος και την Ανάστασή Του. «Κατά τρόπο νοητό, με κλαδιά κι εμείς, ας δοξολογήσουμε τον Χριστό με πίστη, καθαρισμένοι, όμως, στις ψυχές σαν τα παιδιά». Όλος ο αγώνας της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής ήταν ακριβώς για να αποτινάξουμε από την καρδιά μας ό,τι μας παλιώνει και μας βρωμίζει, δηλ. την αμαρτία, και να μας κάνει και πάλι παιδιά χωρίς πάθη στην ψυχή. Μόνον αυτός που κρατά την παιδικότητά του ως αγνότητα ψυχική μπορεί και έχει ανοικτούς οφθαλμούς για να θεάται τα Πάθη και την Ανάσταση του Χριστού και να μετέχει σ’ Αυτά. Και η μετοχή αυτή σημαίνει εύρεση του αληθινού χαρισματικού εαυτού μας, που αναδύθηκε κατά το άγιο βάπτισμά μας. «Συνταφέντες σοι διά τοῦ βαπτίσματος, Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, τῆς ἀθανάτου ζωῆς ηξιώθημεν τῇ Ἀναστάσει Σου».
Η παραπάνω επισήμανση οδηγεί και σε μία άλλη αλήθεια, η οποία ιδιαιτέρως στην εποχή μας πρέπει να τονίζεται με έμφαση. Διακράτηση της ψυχικής καθαρότητας σημαίνει Χάρη Θεού, δηλ. αγάπη και ενότητα. Ο Θεός επαναπαύεται μόνο σε ψυχές καθαρές. Τους προσφέρει τη δυνατότητα να αγαπούν τον συνάνθρωπο και να νιώθουν ενωμένοι με αυτόν. Χωρίς καθαρή καρδιά υπάρχει διχοστασία, έχθρα, επιθετικότητα, έστω κι αν ακούγονται θεοφιλείς κουβέντες. Στις ακάθαρτες από τα πάθη καρδιές υπάρχει απουσία Θεού και παρουσία δαιμονικού πνεύματος, κάτι που η Εκκλησία όχι απλώς σημειώνει, αλλά τονίζει εμφαντικά όχι μία φορά, αλλά έξι φορές, στην ακολουθία της σημερινής ημέρας, Κυριακής των Βαΐων και μας προτρέπει ενωμένοι να σηκώσουμε τον Σταυρό του Χριστού και να Τον δοξολογήσουμε σαν τα παιδιά των Εβραίων. «Σήμερον, ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡμᾶς συνήγαγε. Καί πάντες αἴροντες τόν Σταυρόν σου λέγομεν. Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, Ὡσαννά ἐν τοῖς ὑψίστοις». Μπορεί ο ύμνος να αναφέρεται στους μοναχούς οι οποίοι καλούνταν να συναχθούν στο μοναστήρι, από όπου κι αν βρίσκονταν, γιατί όλοι μαζί πρέπει να βιώσουν τη Μεγάλη Εβδομάδα, όμως η ουσία παραμένει η ίδια: συναγμένοι όλοι οι πιστοί στην Εκκλησία, ως μέλη του Σώματος του Χριστού, και μάλιστα με ενότητα όλων των δυνάμεων της ψυχής, χωρίς αποστάσεις ψυχικές και τοπικές, καλούμαστε να ζήσουμε το Πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου. Στην ενότητα αυτή πρέπει ίσως να μετρήσουμε τα πνευματικά μας μέτρα. Σας εύχομαι, με όλη μου την αγάπη, ενωμένοι με τους εν Χριστώ αδελφούς και μακριά από κάθε απόπειρα αμφισβήτησης και εξουθένωσης, να ζήσουμε την φετινή Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, με την βεβαιότητα ότι το φως της Αναστάσεως του Χριστού θα καταυγάσει και πάλι τη ζωή μας.
†Αρχιμ. Σπυρίδων Κατραμάδος