«ΑΝΩ ΣΧΩΜΕΝ ΤΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ»
Του Παναγιώτη Ι. Σκαλτσή Αναπληρ. Καθηγητή Α.Π.Θ
Άνω σχώμεν τας καρδίας
Η φράση «Άνω σχώμεν τας καρδίας» είναι στοιχείο του διαλόγου που προηγείται της ευχής της Αναφοράς, μεταξύ του Ιερέα και του λαού κατά την ώρα της τελέσεως της Θ. Ευχαριστίας και μετά την απαγγελία από όλο το πλήρωμα της Εκκλησίας του Ι. Συμβόλου της Πίστεως.
Ο διάλογος αυτός μαρτυρείται για πρώτη φορά τον 3ο αιώνα στην «Αναφορά» του Ιππολύτου και έκτοτε υπάρχει στη Θ. Λειτουργία.. Στις Θ. Λειτουργίες που έχουν γραφτεί από τον Ιππόλυτο και τον Απ. Μάρκο υπάρχει το «Άνω υμών τας καρδίας». Η Λειτουργία των Αποστολικών Διαταγών έχει «Άνω τον νουν». Η Λειτουργία του Αγ. Ιακώβου έχει «Άνω σχώμεν τον νουν και τας καρδίας». Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων διασώζει το «Άνω τας καρδίας». Η ώρα αυτή της Αγίας Αναφοράς είναι τέτοια που α π α ι τ ε ί να υψώσουμε το νου και την καρδιά μας, όλο μας δηλαδή το είναι, προς τα πάνω, προς το Θεό. Ακόμη και η ανύψωση των χειρών του Ιερέα δείχνει ακριβώς και τη δια του σώματος ανάταση του ανθρώπου προς τα πάνω.
Ο Άγ. Κύριλλος Ιεροσολύμων τονίζει ότι «κατ’ εκείνην την φρικοδεστάτην ώραν» ο πιστός πρέπει να έχει την καρδιά του προς τα άνω, προς το Θεό και όχι κάτω «περί τη γη και τα γήινα πράγματα». Εκείνη την ώρα όλοι πρέπει να αφήσουμε τις βιοτικές φροντίδες και τις κατ’ οίκον μέριμνες και να έχουμε «εν ουρανώ την καρδία προς τον φιλάνθρωπο Θεόν». Είναι γεγονός ότι η Ευχαριστία είναι μέθεξη στην Ουράνια Λειτουργία. Επομένως είναι κάτι το φοβερό, φρικτό και μεγαλειώδες που απαιτεί από τον πιστό μία στάση δέους, σεβασμού και ιερού φόβου.
Στη Θ. Λειτουργία, θα τονίσει ο Ι. Χρυσόστομος, ο άνθρωπος είναι σαν να βρίσκεται στον Ουρανό. «πλησίον εστώς του θρόνου της δόξης και μετά των Σεραφείμ ιπτάμενος». Γι’ αυτό και το «στώμεν καλώς! Ορθοί! στώμεν καλώς! » σημαίνει να ανορθώσουμε τους συρόμενους κάτω στη γη λογισμούς και «ορθοί έμπροσθεν του Θεού παραστήσαι δυνηθώμεν ημών την ψυχήν».
Μπροστά στο μεγαλείο της Ουράνιας Λειτουργίας που αντανακλάται και στην επίγεια Λειτουργία το ίδιο δέος έχουν και οι άγγελοι που ψάλλουν τον Τρισάγιο Ύμνο. Είναι λοιπόν προφανές ότι η Θ. Ευχαριστία δεν επιτελείται στη γη, αλλά στον ουρανό. Η « μ έ θ ε ξ η » όμως σ’ αυτήν την Ουράνια Λειτουργία δεν απαιτεί ασφαλώς κάποια τοπική μετάσταση, εκ μέρους μας, η απλώς την καλλιέργεια κάποιων ανώτερων αισθημάτων. Αντιθέτως η Θ. Λειτουργία προϋποθέτει α) την καθαρότητα της ψυχής και β) την απελευθέρωση από κάθε βιοτική μέριμνα και πρωτίστως γ)τη συμμετοχή μας στον Άρτο και τον Οίνο, το Σώμα και το Αίμα της Θ. Ευχαριστίας, σε κάθε, ή δυνατόν Ευχαριστιακή Σύναξη του Ιερουργούμενου Χριστού μας.
Άνω σχώμεν τας καρδίας Άνω σχώμεν τας καρδίας Άνω σχώμεν τας καρδίας Άνω σχώμεν τας καρδίας Άνω σχώμεν τας καρδίας Άνω σχώμεν τας καρδίας