«ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΟ «ΠΛΗΡΩΜΑ» ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ»
Του Παναγιώτη Ι. Σκαλτσή, Αναπληρωτή Καθηγητή Α.Π.Θ
Στην ευχή του β΄ αντιφώνου, όπως και στην οπισθάμβωνο ευχή της Θ. Λειτουργίας του Ιωάν. του Χρυσοστόμου, η οποία λέγεται από τον Ιερέα «υπέρ του λαού έξωθεν του ιερού βήματος εις επήκοον πάντων», υπάρχει η φράση «Το πλήρωμα της Εκκλησίας σου φύλαξον».
.
Ο όρος «πλήρωμα» είναι βιβλικός και πολύ εύστοχα σύγχρονος ερμηνευτής σημειώνει ότι την έννοια της φράσης «το πλήρωμα της Εκκλησίας» θα την κατανοήσουμε εάν μελετήσουμε την προς Εφεσίους Επιστολή. Στο Α΄ κεφάλαιο της εν λόγω Επιστολής στους στίχ. 22-23 σημειώνεται: «Και αυτόν έδωκε κεφαλήν υπέρ πάντα τη εκκλησία, ήτις εστίν το σώμα αυτού, το πλήρωμα του τα πάντα εν πάσι πληρουμένου». Η Εκκλησία δηλαδή παρουσιάζεται ως Σώμα Χριστού και ο Χριστός ως η Κεφαλή αυτού του Σώματος. Η Εκκλησία ως Σώμα του Χριστού είναι το συμπλήρωμά του.
« Το πλήρωμα του Χριστού είναι η Εκκλησία. Και γαρ πλήρωμα κεφαλής σώμα και πλήρωμα σώματος κεφαλή» σημειώνει ο Ιερός Χρυσόστομος. Και τούτο είτε διότι με το Βάπτισμα, αποκτώντας νέα μέλη, αυξάνει η Εκκλησία, για να φθάσει στην τελειότητα του πληρώματός της, είτε διότι η Εκκλησία είναι η επέκταση και το «πλήρωμα» της Ενσαρκώσεως. Το μυστήριο της Ενσαρκώσεως δηλαδή συνεχίζεται και συντελείται μέσα στην Εκκλησία.
.
Κατά μία άλλη άποψη, «με τον όρο πλήρωμα», τονίζεται το γεγονός ότι ο Χριστός γεμίζει με την παρουσία Του την Εκκλησία, αφού οι πιστοί, ως μέλη της Εκκλησίας, αισθανόμαστε και ζούμε την πληρότητα των δωρεών Του». Και στις δυο περιπτώσεις ο όρος «πλήρωμα» αφορά όλους τους πιστούς, οι οποίοι απαρτίζουμε τα μέλη του Σώματος της Εκκλησίας. Αφορά δηλαδή σ’ όλο το Λαό του Θεού, ο οποίος καλείται να αγωνισθεί μέσα στην Εκκλησία και να φθάσει «εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού». Αυτό βεβαίως δεν μπορεί να γίνει εκτός της Θ. Ευχαριστίας. Η εικόνα άλλωστε της Εκκλησίας, ως Σώματος, προέρχεται από την ευχαριστιακή πράξη «ότι, είς άρτος, ένα σώμα οι πολλοί εσμέν, οι γαρ πάντες εκ του ενός άρτου μετέχουμε».
.
Είναι σαφές ότι υπάρχει ενότητα μεταξύ Χριστού, Εκκλησίας και Θ. Ευχαριστίας. Σ’ αυτήν την ενότητα, ο λαός, «οι πολλοί», το πλήρωμα της Εκκλησίας δε βρίσκεται απ’ έξω. Απεναντίας, οι πιστοί που συμμετέχουμε στη Θ. Ευχαριστία μεταλαμβάνουμε «της θεότητας του Ιησού». «Τι γαρ εστίν άρτος; Σώμα Χριστού– λέγει ο Ι. Χρυσόστομος- τι δε γίνονται οι μεταλαμβάνοντες; Σώμα Χριστού, ουχί σώματα πολλά, αλλά σώμα ένα». Με τον τρόπο αυτό ο Λαός του Θεού αναδεικνύει την ιδιαιτερότητά του, ως πλήρωμα, δηλαδή «ένα σώμα εν Χριστώ».
.
Στη βαθύτερη κατανόηση του όρου « πλήρωμα» στη Θ. Λειτουργία θα μας βοηθήσει και η ανάλυση των όρων «λαός» και «κληρονομία», οι οποίοι στις δύο ευχές που αναφέραμε προηγούνται της φράσης «το πλήρωμα της Εκκλησίας σου φύλαξον».
.
«Κληρονομιά» και «Λαός του Κυρίου» στην Π. Διαθήκη ήταν ο Ιουδαϊκός λαός. Στην Κ. Διαθήκη «περιούσιος Λαός» είμαστε οι Χριστιανοί. Έτσι στο «πλήρωμα» του Χριστού, στην Εκκλησία, εντάσσεται όλος ο Λαός του Θεού. Ο Απ. Πέτρος αποκαλεί τα βαπτισμένα και πιστά μέλη της Εκκλησίας «γένος εκλεκτόν, βασίλειον ιεράτευμα, έθνος άγιον, λαός εις περιποίησιν…λαός Θεού». Περιούσιος λαός δηλαδή είναι αυτοί που ανήκουν στο Θεό. Τις παραπάνω εκφράσεις του Απ. Πέτρου δανείζονται και το βιβλίο «Διαταγές των Αγ. Αποστόλων » για να ορίσουν τη θέση των «λαϊκών» στο Σώμα της Εκκλησίας.
«Ακούτε ταύτα και υμείς οι λαϊκοί, εκλεκτή Εκκλησία του Θεού. Και γαρ ο λαός πρότερων Θεού λαού και έθνος άγιο ονομάζεται». Η φράση και «ευλόγησον την κληρονομίαν σου» κατά τον Αγ. Νικόλαο Καβάσιλα συνδέεται με τον προφητικό λόγο «δώσω σοι τα έθνη την κληρονομίαν σου και την κατάσχεσιν σου τα πέρατα της γης». Γίναμε δηλαδή «κληρονομία» του Θεού γιατί « από την στιγμή που κατέβηκε στη γη σταυρώθηκε και αναστήθηκε, και με τον λόγο Του, υποτάξαμε σε Αυτόν την θέληση μας».
.
Έτσι έλαβε ο Θεός τους ανθρώπους και τους απέκτησε πραγματικά κάνοντάς τους κληρονομία Του, με την Ενσάρκωση του Υιού του που είναι «το πλήρωμα του νόμου και των προφητών». Στο πρόσωπο του Χριστού, που ήλθε στον κόσμο «ίνα πληρώσει τα πάντα», με τη δόξα Του, εκπληρώθηκαν όλες οι επαγγελίες του Θεού, κι εμείς που τις δεχθήκαμε γίναμε κληρονόμοι και «τέκνα Θεού. Ει δε τέκνα, και κληρονόμοι, κληρονόμοι μεν Θεού συγκληρονόμοι δε Χριστού». Και τούτο διότι ακριβώς βαπτισθήκαμε «εις τον θάνατον αυτού», «συμπάσχομεν ίνα και συνδοξασθώμεν».
.
Από όσα μέχρι τώρα αναφέραμε οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι οι όροι «Λ α ό ς», « κ λ η ρ ο ν ο μ ι ά » και «π λ ή ρ ω μ α», που υπάρχουν στη Θεία Λειτουργία εκφράζουν το ίδιο πράγμα. Είναι δηλαδή όλοι εμείς. Ο εκλεγμένος και περιούσιος Λαός του Θεού, τα Μέλη που με την Ενσάρκωση του Υιού Του γίναμε η κληρονομία Του και με το βάπτισμα μας ενταχθήκαμε στο σώμα Του την Εκκλησία, και γίναμε « Μέλη του Χριστού» και συγκληρονόμοι Του.
Αυτός ο Ι. Λαός, το πλήρωμα, η «εκλεκτή Εκκλησία του Θεού» και η «κληρονομία Του» «πληρώνει» με την παρουσία του το Χριστιανικό Ναό και βιώνει την πληρότητά του σε κάθε Ευχαριστιακή Σύναξη και Λατρεία. Σ’ αυτήν την Ευχαριστιακή Σύναξη και Λατρεία, ο καθένας μας πραγματώνει την ενότητα του με τον Κύριο Ιησού Χριστό, αλλά και την ενότητα μας μεταξύ των άλλων μελών του πληρώματος της Εκκλησίας.
.
Εκεί, στην Ευχαριστιακή Σύναξη και Λατρεία ο Λαός του Θεού αναδεικνύεται σε «πλήρωμα ιερατικόν» και σε «περιεστώτα λαό». Έτσι έχει το δικαίωμα να ψάλλει στη Λατρεία, να προσφέρει τα δώρα του, να συν-εύχεται, συν-προσεύχεται και συλ-λειτουργεί με το Λειτουργό Επίσκοπο και Ιερέα, να μετέχει ουσιαστικά, χωρίς να παρακολουθεί όπως σε θεατρική παράσταση τα δρώμενα, στη Θεία Ευχαριστία η οποία είναι «χάριτος πλήρωμα» και «χορηγία παντός αγαθού» .
Μετέχοντας στη Θεία Ευχαριστία ο κάθε πιστός παίρνει μέσα του όλα τα εφόδια και τις πνευματικές δωρεές για μια ζωή χαρισματική. Είναι δηλαδή πεπληρωμένος «πάσης αρετής, ης πλήρης ο Θεός». Το πλήρωμα όμως αυτών των πνευματικών δωρεών, ο Λαός του Θεού, θα το βιώσει στην ανώτερη μορφή του και στο απόγειό τους στα έσχατα.
Η πνευματική ζωή όλων ημών των πιστών είναι μια συνεχής πορεία μας προς τη
Βασιλεία των Ουρανών.
Οι «υιοί Θεού» και «συγκληρονόμοι» του Χριστού αναμένουμε, όπως η ίδια η Θεία Λειτουργία λέγει, το «εις βασιλείας ουρανών πλήρωμα» και την «εις βασιλείας ουρανών κληρονομίαν».
Αμήν Γένοιτο.