ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Επιμέλεια: † ΑΡΧΙΜ. ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΚΑΤΡΑΜΑΔΟΣ
ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
«Μέσα από την λατρευτική ζωή της Εκκλησίας, από διηγήσεις και από μεγάλες εορτές, ζούμε την παρουσία των Αγγέλων, που ο πολύς κόσμος έχει «εξορίσει» στον κόσμο της φαντασίας και του μύθου. Οι Άγγελοι είναι πραγματικές ουράνιες υπάρξεις που δημιουργήθηκαν από τον Θεό πριν από τον υλικό κόσμο και τον άνθρωπο, όπως λέει και το Σύμβολο της Πίστεως, «Πιστεύω εις έναν Θεό,…ποιητή ουρανού και γης, ορατών τε πάντων και αοράτων». Ο αόρατος κόσμος είναι το πρώτο δημιούργημα, ο υλικός κόσμος το δεύτερο και τέλος δημιουργήθηκε ο άνθρωπος, που είναι ύλη και πνεύμα μαζί. Όταν ο Θεός δημιούργησε τον υλικό κόσμο, οι άγγελοι γεμάτοι έκσταση και θαυμασμό μπροστά στο θαύμα της δημιουργίας, δοξολόγησαν με ύμνους τον Δημιουργό (Ιωβ’ λη’ 7).ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
.
Σαν καθαρές πνευματικές υπάρξεις δεν έχουν υλικό σώμα, ούτε ανάγκες, δεν φθείρονται, ούτε πεθαίνουν όπως και ο άνθρωπος, κατά τη δημιουργία τους πλάστηκαν με το χάρισμα της ελευθερίας -αυτεξουσίου, έχοντας την δυνατότητα να διαλέξουν την υπακοή ή την ανυπακοή στον Θεό. Ο τρόπος της δημιουργίας τους δεν έχει αποκαλυφθεί, αλλά ως προς τη φύση τους, είναι πλασμένοι κατ΄ εικόνα Θεού και ασώματοι. Ο Άγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός δίνει τον εξής ορισμό· «ο Άγγελος είναι φύση νοερή, αεικίνητη, αυτεξούσια, ασώματη. Υπηρετεί τον Θεό και είναι κατά χάριν αθάνατος. Όμως, τα ουσιώδη γνωρίσματα και τη σύσταση της φύσεώς του, μόνον ο Κτίστης τα γνωρίζει. Ονομάζεται βέβαια ασώματος και άυλος σε σχέση με μας, γιατί κάθε τι που συγκρίνεται με τον Θεό, τον μόνον ασύγκριτο, βρίσκεται παχύ και υλικό». Ο Θεός δεν έπλασε τους αγγέλους από κάποια δική Του ανάγκη, αλλά από αγάπη ώστε να μετέχουν της θείας Μακαριότητος, βλέποντας συνεχώς το πρόσωπο του Θεού και αυτή είναι κατ΄ εξοχήν η ζωή και η τροφή τους. Η σύσταση και η κατασκευή των αγγέλων είναι αναλλοίωτη, η προαίρεσή τους είναι ελεύθερη και μεταβλητή. Η κατάστασή τους δεν είναι στατική, είναι μία συνεχής ανοδική πορεία για την χωρίς τέλος κατανόηση της δόξας του Θεού. Δεν είναι τέλειες φύσεις, αλλά οδεύουν προς την τελειότητα. Έχουν την δυνατότητα να τελειοποιούνται όλο και περισσότερο συμμετέχοντας στην Χάρη του Αγ. Πνεύματος και από την συμμετοχή τους αυτή απορρέει και ο αγιασμός τους. Είναι άγιοι όχι από τη φύση τους, γιατί τότε θα ταυτίζονταν με το Άγιο Πνεύμα, αλλά από την κοινωνία τους με το φύσει άγιο. Τους δόθηκε η εξουσία «να μένουν και να προκόπτουν στο αγαθό, αλλά εάν το θελήσουν, να τρέπονται προς το χειρότερο», όπως λέει ο Μ. Βασίλειος.
.
Για τον λόγο αυτό έπεσε ο εωσφόρος από την τάξη των αγγέλων κι έγινε διάβολος. Κατά την πτώση του παρέσυρε κι άλλους αγγέλους πού τον ακολούθησαν, μέχρι πού ο Αρχάγγελος Μιχαήλ έδωσε τη διαταγή «στώμεν καλώς» και από τότε απέκτησαν την αμετακίνητη θέληση προς το καλό. Δεν καταργήθηκε το αυτεξούσιό τους, αλλά βλέποντας, θαυμάζοντας και φρίττοντας με την ενανθρώπιση και την σταύρωση του Χριστού, επέλεξαν την υπακοή στον Θεό. Είναι λογικές υπάρξεις και η γνωστική τους ικανότητα υπερβαίνει αυτή των ανθρώπων, αλλά δεν αγγίζουν καν την παντογνωσία και την σοφία του Θεού. Δεν προγνωρίζουν τα μέλλοντα, ούτε τι κρύβει η καρδιά του κάθε ανθρώπου, αλλά γνωρίζουν περισσότερα από εμάς, όσον αφορά το θέλημα του Θεού, τα έργα Του, τη δημιουργία, τον κόσμο και τους ανθρώπους. Είναι κατά χάριν αθάνατοι και δεν έχουν φύλο, γιατί η φύση τους είναι πνευματική. Είναι ταχύτατοι στις κινήσεις, όχι πανταχού παρόντες, όπως ο Θεός. Δεν περιορίζονται και δεν εμποδίζονται όπως τα υλικά σώματα σε συγκεκριμένο χώρο, ούτε παύουν ποτέ να υμνολογούν τον Θεό, αλλά δεν βρίσκονται ταυτόχρονα στον ουρανό και στη γη, όπως συμβαίνει μόνον με τον Τριαδικό Θεό πού βρίσκεται παντού. Ο αριθμός τους είναι μεγάλος και ανυπολόγιστος, διακρίνονται σε 9 τάγματα,το 10ο του εωσφόρου. Κάθε τάγμα έχει δική του διακονία, δικό του όνομα που αναφέρονται όλα στην Αγ. Γραφή. Έχουμε τους Αγγέλους, Αρχαγγέλους, Αρχές, Δυνάμεις, Κυριότητες, Εξουσίες, Θρόνους, Χερουβείμ τα Σεραφείμ.
.
Η Αγ. Γραφή αναφέρει και τα ονόματα 3 Αγγέλων: α) Γαβριήλ, σημαίνει «ήρωας του Θεού», ο οποίος έφερε μηνύματα στο Ζαχαρία για τη γέννηση του Τ. Προδρόμου και στην Θεοτόκο για τη Γέννηση του Χριστού, αλλά και για την Κοίμησή της β) Μιχαήλ, σημαίνει «τίς ως ο Θεός ημών;» και αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη και γ) Ραφαήλ πού αναφέρεται στην ιστορία του Τωβίτ και που μεταφέρει τις προσευχές των Αγίων από τη γη στον Ουρανό. Η εβραϊκή παράδοση αναφέρει και 4 άγγελο, τον Ουριήλ. Κύριο έργο είπαμε ότι είναι η ακατάπαυστη δοξολογία του Θεού, η διακονία στα γεγονότα της Θ. Οικονομίας, η φροντίδα για τη σωτηρία των ανθρώπων γι΄ αυτό και κάθε χριστιανός έχει τον προσωπικό του φύλακα Άγγελο. Από την ώρα που βαπτιστήκαμε, έχουμε δίπλα μας τον άγγελό μας, ο οποίος μας βοηθά σε κάθε βήμα της ζωής μας και μας προστατεύει, συμπάσχει μαζί μας και μας καθοδηγεί στην πνευματική μας ζωή. Όταν η ψυχή μας αναχωρήσει από το σώμα, ο φύλακας άγγελός είναι αυτός πού την συνοδεύει μέχρι τον θρόνο του Θεού. Αυτό συμβαίνει σε όσους πιστεύουν, αγαπούν και τιμούν τους Αγγέλους και τους επικαλούνται, ζητώντας την προστασία και την μεσιτεία τους.
.
«Όπως λέμε και στο Απόδειπνο, στην τελευταία προσευχή καθώς τελειώνει η ημέρα, ἃγιε Ἄγγελε, ὁ εφεστῶς τῆς ἀθλίας μου ψυχῆς καί ταλαιπώρου μου ζωῆς, μη ἐγκαταλίπης με τόν ἀμαρτωλό… Ιδιαίτερα οι μοναχοί αγαπούμε και τιμούμε τους αγγέλους και προσπαθούμε με την αδιάλειπτη προσευχή να τους μοιάσουμε, και να γίνουμε ισάγγελοι, αναπληρώνοντας έτσι το εκπεσόν τάγμα. Η μοναχική ζωή χαρακτηρίζεται αγγελική και η τελετή της μοναχικής εντάξεως (κουράς) ονομάζεται Ακολουθία του Αγγελικού Σχήματος.
.
Από τον 5ο κιόλας αιώνα, ορίστηκαν από την Εκκλησία μας, οι γιορτές των Αγίων Αγγέλων. Στις 8 Νοεμβρίου εορτάζεται η Σύναξης των Αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ και των λοιπών ασωμάτων-ουρανίων ταγμάτων. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της Θ. Λειτουργίας, στις ευχές και στους ύμνους της, γίνεται αναφορά στους Αγγέλους, ο Λειτουργός στην μικρή είσοδο καλεί τους αγγέλους για να συλλειτουργήσουν μαζί του, κατόπιν ψάλλουμε τον Τρισάγιο Ύμνο, την ώρα του Χερουβικού υποδεχόμαστε τον Βασιλέα των όλων «ταῖς ἀγγελικαῖς ἀοράτως δορυφορούμενον τάξεσιν» και μετά την Μεγάλη Είσοδο ζητάμε ἄγγελον εἰρήνης πιστόν ὀδηγόν, φύλακα τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἡμῶν. Πριν από τον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων ψάλλουμε τον αγγελικό ύμνο «Ἅγιος, ἃγιος, ἃγιος, Κύριος Σαβαώθ» και στην απόλυση επικαλούμαστε την προστασία «τῶν τιμίων ἐπουρανίων δυνάμεων ἀσωμάτων». Είναι πλείστες οι μαρτυρίες των εμφανίσεων που κατά καιρούς έκαναν οι άγιοι άγγελοι σε όσους κατά θεία οικονομία μπορούν να δουν. Κι εμείς, ιδιαίτερα στη δύσκολη εποχή πού ζούμε, εποχή υλισμού και ευδαιμονισμού, ας αγαπήσουμε τον άγγελό μας, ας προσπαθήσουμε να μιμηθούμε την ζωή του, να δοξολογούμε και να υμνούμε ακατάπαυστα τον Θεό, γενόμενοι με την βοήθειά Του φως για τους άλλους ανθρώπους με την ισάγγελη πολιτεία μας.
.
Στο Ορθόδοξο εορτολόγιο, εκτός από την Σύναξη των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ και πασών των Τιμίων, Επουρανίων Δυνάμεων Ασωμάτων, που εορτάζεται στις 8 Νοεμβρίου, υπάρχουν κι άλλες εορτές των Αρχαγγέλων. Στις 6 Σεπτεμβρίου εορτάζεται το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, στις 8 και 18 Ιουνίου εορτάζεται η σύναξης του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, στις 26 Μαρτίου εορτάζεται η σύναξης του Αρχαγγέλου Γαβριήλ ως καθυπουργήσαντος τω θείω μυστηρίω του Ευαγγελισμού, στις 11 Ιουνίου εορτάζεται η σύναξης του Αρχαγγέλου Γαβριήλ εν τω Άδειν και στις 13 Ιουλίου εορτάζεται η σύναξης του Αρχαγγέλου Γαβριήλ. Παρελκύει να πούμε ότι η Ορθόδοξος Εκκλησία έχει ορίζει κάθε Δευτέρα να τιμώνται οι άγιοι Άγγελοι. Ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στην αγγελολογία, σημειώνουμε ότι ο άνθρωπος, αν και στον παρόντα πτωτικό κόσμο είναι λίγο κατώτερος από τούς Αγγέλους – «ἠλλάτωσας αὐτόν βραχύ τι παρ’ ἀγγέλους» δηλ. τον έκανες ολίγον τι κατώτερο από τούς Αγγέλους – εντούτοις η προοπτική του είναι να ξεπεράσει τούς Αγγέλους και να γίνει ανώτερος τους.
.
Σκοπός του ανθρώπου είναι ἡ κατά Χάριν θείωση του, να γίνει ένας μικρός Θεός με την βοήθεια του κατά φύση Θεού, να γίνει Άγιος να «Χριστοποιηθεί» αφού πρωτίστως και κυρίως εκκλησιαστικοποιηθεί και μετέχει ουσιαστικά και συνειδητά στη ζωή και στις δράσεις της Εκκλησίας. Αυτό, άλλωστε, έκανε ὁ Χριστός με την Αγία Ανάληψη Του, κατά την οποία θέωσε την ανθρώπινη φύση. Η ανθρώπινη φύση ενωμένη πλέον ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀχωρίστως καί ἀδιαιρέτως με την θεία φύση στο ένα πρόσωπο, στην μία υπόσταση του Θεού Λόγου, ανεβαίνει πάνω από κάθε Αγγελικό Τάγμα και τοποθετείται εκ δεξιών του Πατρός. Η Ορθόδοξος Εκκλησία βρίθει από θεώμενους ανθρώπους, τους Αγίους μας, οι οποίοι αποκαλούνται «ἐπίγειοι ἄγγελοι, οὐράνιοι ἄνθρωποι» και καυχάται για την Παναγία μας, ἡ Οποία μακαρίζεται ως «Τιμιωτέραν τῶν Χερουβίμ καί ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφίμ». Αμήν.
Πηγή Ενοριακά Φυλλάδια 11 Νοε 18 και 18 Νοε 18
ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ