ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Απόσπασµα από το βιβλίο του Αρχιµ. Αστέριου Σ. Χατζηνικολάου
«Μυστήριο µυστηρίων!»
«…..Πώς υπό τα είδη του άρτου και του οίνου είναι το Σώµα και το Αίµα του Χριστού; Πώς γίνεται η υπερφυσική µεταβολή; Πώς είναι παρών αοράτως ο Χριστός και αυτός προσφέρει τη θυσία της Θείας Ευχαριστίας; Όλα αυτά, παρά τις προσπάθειές µας να τα καταλάβουµε, παραµένουν απρόσιτα και ανεξήγητα. Μυστήρια! Υπάρχουν όµως και άλλα στοιχεία της σχετικής διδασκαλίας της Εκκλησίας, που φανερώνουν ότι ενώπιόν µας έχουµε Μυστήριο τρισµέγιστο και φοβερό. Προσερχόµαστε να κοινωνήσουνε τα Άχραντα Μυστήρια µυριάδες πιστοί διαµέσου των αιώνων, στα πολυπληθή θυσιαστήρια των Ναών µας που βρίσκονταν επάνω στη γη.
Και ο καθένας µας παίρνει µε βαθιά ευλάβεια στο στόµα του ένα µόνο µαργαρίτη, όπως τον ονοµάζουµε, ένα µικρό τεµάχιο του καθαγιασµένου Άρτου, και µία µικρή ποσότητα, του καθαγιασµένου οίνου. Μεταλαµβάνουµε δηλαδή ένα ελάχιστο τµήµα των καθαγιασµένων ειδών. Και πιστεύουµε ότι, µεταλαµβάνοντας αυτό το ελάχιστο τµήµα, κοινωνούµε ολόκληρο τον Χριστό. ∆ιότι τέµνεται και διαιρείται το Σώµα και το Αίµα του Κυρίου. Η τοµή και η διαίρεση γίνεται µόνο στα είδη του άρτου και του οίνου υπό τα οποία έχουµε το Άχραντο Σώµα και το τίµιο Αίµα. Το Σώµα και το αίµα του Κυρίου παραµένουν «άτµητα πάντη και αδιαίρετα», και ως εκ τούτου σε κάθε µέρος και τµήµα των καθαγιασµένων ειδών δεν είναι µέρος του σώµατος και του αίµατος του Κυρίου, αλλά όλος ο δεσπότης Χριστός.
Τι σηµαίνουν αυτά; Ότι και εγώ και εσύ και ο άλλος και ο άλλος, και όλοι, όλοι οι χριστιανοί, από τα πρώτα χρόνια της ζωής της Εκκλησίας µας µέχρι σήµερα και µέχρι το τέλος των αιώνων, ολόκληρο τον Χριστό κοινωνούµε. Και αυτό γίνεται χωρίς ο Χριστός να χωρίζεται σε πολλούς, αλλά παραµένοντας πάντοτε ένας! ∆εν είναι θαύµα αυτό; ∆εν είναι µέγα µυστήριο; Πώς είναι δυνατόν, ρωτά ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, το ένα εκείνο σώµα, σ’ όλη την οικουµένη να χωρίζεται πάντοτε για τόσες µυριάδες των πιστών που το κοινωνούν, και το κάθε µικρό τεµάχιό του να ανήκει ολόκληρο στον καθένα και συγχρόνως να µένει το ίδιο ολόκληρο; Κατατεµαχίζεται για τον καθένα, διδάσκει ο Αγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας, και αγιάζει την ψυχή και το σώµα καθενός ο Χριστός και, χωρίς να χωρίζεται, υπάρχει ολόκληρος σ’ όλους, ενώ είναι ένας παντού.
Γι’ αυτό και ο Λειτουργός κατά την ώρα της Θείας Λειτουργίας, κατά την οποία επάνω στο άγιο ∆ισκάριο τεµαχίζει τον «Αµνό», το τµήµα δηλαδή του προσφόρου που έχει επάνω του τα γράµµατα ΙΣ-ΧΣ ΝΙ-ΚΑ, και το οποίο έχει ήδη καθαγιασθεί και µεταβληθεί στο σώµα του Χριστού, λέξει τα εξής λόγια: «Μελίζεται καὶ διαµερίζεται ὁ Ἀµνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ µελιζόµενος καὶ µὴ διαιρούµενος, ὁ πάντοτε ἐσθιόµενος καὶ µηδέποτε δαπανώµενος, ἀλλὰ τοὺς µετέχοντας ἁγιάζων».∆ηλαδή, τεµαχίζεται και διαχωρίζεται ο Αµνός του Θεού, αυτός που, ενώ τεµαχίζεται, δεν διαιρείται, αυτός που πάντοτε τον τρώγουµε, όµως ποτέ δεν δαπανάται, δεν τελειώνει, αλλά αγιάζει αυτούς που τον µεταλαµβάνουν.
Έγιναν κάποιες προσπάθειες από µερικούς να εξηγήσουν µε παραδείγµατα την ταυτόχρονη παρουσία ολόκληρου του Χριστού σε κάθε τεµάχιο του θείου σώµατος. Είπαν λοιπόν ότι, όταν ένας καθρέπτης σπάσει σε πολλά κοµµάτια, στο κάθε κοµµάτι του µπορεί να απεικονίζεται η µορφή ενός ανθρώπου, η ίδια που απεικονιζόταν στον καθρέπτη πριν αυτός σπάσει. Στα πολλά θραύσµατα πολλαπλασιάζεται η ίδια µορφή, χωρίς να αλλοιώνεται. Μια σφραγίδα µπορεί να αφήνει τα ίδια αποτυπώµατα σε διάφορα έγγραφα, χωρίς η ίδια να ελαττώνεται ή να υφίσταται κάποια αλλαγή, έστω και αν τα έγγραφα είναι πολλά.
Τη φωνή κάποιου που µιλά µπορούν να την ακούν µε τον ίδιο τρόπο πολλοί ακροατές, χωρίς η φωνή του να διαιρείται στον καθένα, αλλά παραµένοντας ολόκληρη, όσο και αν είναι το πλήθος αυτών που την ακούν. Στα παραδείγµατα όµως αυτά δεν γίνεται κάτι παρόµοιο µ’ αυτό που έχουµε στο µυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Στα θραύσµατα του καθρέπτη έχουµε πολλές φορές την εικόνα αυτού που καθρεπτίζεται, όχι όµως ουσιαστικά και πραγµατικά το ίδιο το πρόσωπό του. Σε πολλά έγγραφα µπορούν να υπάρχουν τα αποτυπώµατα µιας σφραγίδας, έχουµε δηλαδή αυτό που ενεργεί επάνω τους η σφραγίδα, αλλά όχι την ίδια τη σφραγίδα. Και όταν όλοι ακούµε την ίδια φωνή κάποιου που µας µιλά, τη φωνή του δεχόµαστε ο καθένας, την ενέργεια που εκπέµπει ο οµιλητής και όχι τον ίδιο τον οµιλητή.
Στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, όµως, δεν έχουµε απλώς την ενέργεια και τη χάρη του Κυρίου, αλλά τον ίδιο τον Κύριο «πραγµατικώς και ουσιωδώς παρόντα». Και όσοι συµµετέχουµε στο µυστήριο αυτό, όλοι τον ίδιο τον Χριστό κοινωνούµε, όλοι ολόκληρο τον Χριστό, χωρίς αυτός να διαιρείται και χωρίς να δαπανάται. Και αυτό είναι ένα µοναδικό θαύµα, είναι τρισµέγιστο µυστήριο, και τίποτε παρόµοιο ή ανάλογό του δεν µπορούµε ποτέ και πουθενά να συναντήσουµε. Παρά τα παραδείγµατα λοιπόν που κατά καιρούς προτείνονται, µε τα οποία προσπαθεί ο άνθρωπος να προσεγγίσει σ’ ένα βαθµό το µυστήριο, το συµπέρασµα, όπως το διατυπώνει ο αείµνηστος καθηγητής Παναγιώτης Τρεµπέλας, είναι ότι «το µυστήριον παραµένει πάντοτε µυστήριον πιστευτέον µάλλον και µετ’ ευλαβείας προσκυνούµενον παρα ερευνώµενον και υπό της ευολίσθου και ασθενούς του ανθρώπου διανοίας πολυπραγµονούµενον».