†ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΠΕΤΡΩΝΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΙΤΗ
«Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ»
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΜΟΝΑΧΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΧΙΜ.ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΚΑΤΡΑΜΑΔΟΣ
«Ένα από τα πολύτιμα πετράδια του θησαυρού των προσευχών της Αγίας μας Εκκλησίας είναι η προσευχή του αγίου Εφραίμ του Σύρου: «Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου…». Μικρή στο μέγεθος και απλή, αλλά γεμάτη πνευματική δύναμη και θεολογικό βάθος, η προσευχή αυτή φέρει την σφραγίδα του μεγάλου υμνογράφου και ποιητή, του μεγάλου ασκητή και αγίου, της «Κιθάρας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος», όπως ονομάσθηκε ο Αγ. Εφραίμ. Η Εκκλησία του έχει επιφυλάξει μία ξεχωριστή θέση στην λειτουργική της ζωή και ειδικά στην περίοδο της Μεγ. Τεσσαρακοστής, περίοδο μετανοίας και ψυχικής αναγεννήσεως. Κάποιος Πνευματικός Πατέρας μου έλεγε κάποτε για αυτή την προσευχή: «Εγώ την απαγγέλλω σε όλη την διάρκεια του έτους στον «κανόνα», της προσευχής μου και προτρέπω όλους τους Χριστιανούς, αλλά ειδικότερα τους μοναχούς να κάνουν το ίδιο. Η προσευχή αυτή, όταν απαγγέλλεται με ταπείνωση, σύνεση και συναίσθηση, έχει μεγάλη δύναμη εσωτερικής αναγεννήσεως».
Είναι γνωστό, η προσευχή αυτή απαγγέλλεται στις ακολουθίες της Εκκλησίας, όλη την Μ. Τεσσαρακοστή, εκτός Σαββάτου και Κυριακής με μια ξεχωριστή τάξη. Το Τυπικό ορίζει να απαγγέλλονται την κατάλληλη στιγμή από τον Ιερέα κατά σειρά τα 3 μέρη της προσευχής, κάνοντας από μια μεγάλη μετάνοια για κάθε μέρος της προσευχής και από 3 μεγάλες μετάνοιες-γονυκλισίες από όλους. Όταν παίρνεις μέρος σε μια τέτοια κοινή προσευχή, αισθάνεσαι μεγάλη δύναμη στην ψυχή σου. Είναι η δύναμη του Αγ. Πνεύματος, το Οποίο είναι Παρόν, σύμφωνα με τον λόγο του Κυρίου, και το Οποίο κράζει μέσα από τις ψυχές των συμπροσευχομένων. Με την ευχή αυτή παρακαλούμε τον Θεό να μας διαφυλάξει από τα 4 κακά πνεύματα, από 4 πάθη και μετά να μας χαρίσει 4 καλά πνεύματα, 4 αρετές. Τα 4 αυτά κακά πνεύματα δεν είναι άλλα από τα «πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις», (Εφεσ.6,12) τα οποία μας πολεμούν αδιάκοπα και τα πάθη μας, είναι η ένδειξη υποδουλώσεως του ανθρώπου στα κακά πνεύματα. Προσευχόμαστε στον Θεό να μη μας δώσει τα 4 αυτά κακά πνεύματα, να μη μας αφήσει να πέσουμε στην δουλεία του διαβόλου, ο οποίος θέλει με την βία να μας οδηγήσει στον αιώνιο θάνατο.
Τα καλά πνεύματα, είναι τα χαρίσματα του Αγ. Πνεύματος, που δεχτήκαμε κατά το Άγιο Βάπτισμα και το Χρίσμα και τα οποία ο προφήτης Ησαΐας τα ονομάζει: «πνεύμα σοφίας, πνεύμα συνέσεως, πνεύμα ισχύος…». (Ησ.11,2-3). Ζητούμε από τον Θεό, τον παρακαλούμε να μας βοηθήσει, ώστε να μη μείνουν αδρανή τα Χαρίσματα που δεχτήκαμε. Μιλώντας για πάθη και αρετές οι Άγιοι Πατέρες: ο Αγ. Εφραίμ, ο Αγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο Αγ. Ιωάννης της Κλίμακος κ.λ.π. μας λέγουν ότι το όνομά τους είναι πολύ μεγάλο, καθώς είναι ατέλειωτες οι μορφές που μπορεί να πάρει το κακό, και απεριόριστες οι δυνατότητες του ανθρώπου να κάνει το καλό. Ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός αραδιάζει όχι λιγότερα από 298 πάθη και 228 αρετές (Φιλοκαλία: Πνευματική διδασκαλία). Είναι φυσικό να αναρωτηθούμε γιατί ο Άγ. Εφραίμ διάλεξε μόνο 4, μέσα από όλο αυτό το πλήθος των παθών και αρετών και γιατί ειδικά αυτά και όχι άλλα; Την απάντηση θα την έχουμε, αφού σταματήσουμε για λίγο σε καθένα από τα «πνεύματα» αυτής της προσευχής.
- ΠΝΕΥΜΑ ΑΡΓΙΑΣ δεν είναι η σωματική αργία. Ο άνθρωπος εξ αρχής προορίσθηκε να εργάζεται. Η εργασία είναι φυσική ανάγκη, για την απόκτηση των απαραιτήτων για την ύπαρξη του, τροφή, κατοικία, ενδυμασία. Ο Άγιος έχει υπόψη του μία αργία πολύ πιο επιβλαβή, της μη εκτελέσεως των εντολών του Θεού. «Ο Θεός είναι κρυμμένος στις εντολές Του», λέει ο Αγ. Μάρκος ο Ασκητής και αποκαλύπτεται κατά τον βαθμό της εκτελέσεώς των. Η εκτέλεση των εντολών είναι η κατάσταση της αναδείξεως του νέου ανθρώπου, της αποκτήσεως του καθ᾿ ομοίωσιν του Θεού. Ο άνθρωπος κλήθηκε να γίνει άγιος, να γίνει θεός κατά Χάριν. Και, αν δεν φτάνουμε όλοι εδώ, αυτό οφείλεται στην οκνηρία, στην αργία, η οποία είναι αντίθετη με την ανάπτυξη του πνευματικού ανθρώπου, είναι άρνηση της προσωπικής του εξελίξεως, είναι μαράζωμα, στασιμότητα.
- ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ, είναι ένδειξη υποδουλώσεως στα υλικά, η κόλλα που μας κρατά προσκολλημένους στα γήινα (Άγ. Ιωάννης της Κλίμακος). Είναι συνδεδεμένη με την αργία και αθετώντας την εκτέλεση των εντολών, αναζητεί μία απατηλή ολοκλήρωση στην ενασχόληση με τα του έξω κόσμου, στην μέριμνα για πολλά πράγματα, πως να κερδίσει τα ευχάριστα και να αποφύγει τα επώδυνα. Η επιδίωξη των ευχάριστων και η φυγοπονία είναι, σύμφωνα με τον Αγ. Μάξιμο, η διαρκής μέριμνα του ανθρώπου των παθών. Απεναντίας όλοι οι Πατέρες παραγγέλλουν «αμεριμνία» μοναδική μέριμνα, η μέριμνα για την σωτηρία.
- ΦΙΛΑΡΧΙΑ, είναι το πνεύμα το οποίο αλλοτριώνει την συμπεριφορά προς τον πλησίον, μη υπολογίζοντάς τον και μετασχηματίζοντάς τον σε απλό εργαλείο και μέσον για το υλικό κέρδος μας. Εξευτελίζει την αξία του ανθρώπου, υποβιβάζοντάς τον στην τάξη των πραγμάτων. Αληθινή εξουσία μεταξύ των ανθρώπων δεν είναι η εκμετάλλευση, αλλά η διακονία, κατά το παράδειγμα του Κυρίου: «Ὃστις θέλει ἐν ὑμῖν εἶναι πρῶτος, ἔσται πάντων δοῦλος» (Ματ.20,25). Η διακονία του πλησίον είναι Ευαγγελική Εντολή και πράξη μεγάλης αξίας, διακονία Θεού. Η φιλαρχία είναι συνδεδεμένη με την περιέργεια. Όταν όλη η φροντίδα του ανθρώπου είναι εστραμμένη στα υλικά, ο άνθρωπος μετασχηματίζεται σε πράγμα ή εργαλείο, το οποίον δεν αξίζει περισσότερο από το κέρδος που φέρνει.
- Η ΑΡΓΟΛΟΓΙΑ, λέγει ο Αγ. Ιωάννης της Κλίμακος, είναι ο εξευτελισμός του πιο πολύτιμου δώρου του Θεού στον άνθρωπο, του χαρίσματος του λόγου. Η φλυαρία- κενολογία δείχνει διεφθαρμένο εσωτερικό κόσμο, ο οποίος επιφέρει και την διαφθορά των άλλων. Είναι ο θρόνος της ματαιοδοξίας, η συνέπεια της ακολασίας και της αχρειότητας. Για αυτό ο Κύριος λέει ότι την ημέρα της Κρίσεως θα δώσουμε λόγον διά «πᾶν ῥῆμα ἀργόν» (Ματ.12,36). Και οι Πατέρες επαίνεσαν την σιωπή, η οποία είναι η γλώσσα του μέλλοντος αιώνος. Μια απλή ματιά πάνω σε αυτά τα 4 κακά «πνεύματα», μας οδηγεί σε μια σημαντική διαπίστωση.
Τα 4 αυτά κακά συνδέονται μεταξύ τους και σχηματίζουν ένα είδος κατηφόρας στην οποία κατολισθαίνει ο εξουσιαζόμενος από αυτά άνθρωπος. Από την αργία και την αδιαφορία για την σωτηρία, ο άνθρωπος επιδίδεται στην περιέργεια και από αυτή πέφτει στη φιλαρχία, το οποίο δεν υπολογίζει και εξευτελίζει τον πλησίον και από εδώ φθάνει στο να μην υπολογίζει τον ίδιο τον εαυτό του, μέσω του υποβιβασμού του λόγου στην αργολογία. Όλοι οι Πατέρες δείχνουν ότι ουσιαστική προϋπόθεση για την πνευματική ανάπτυξη είναι η διαφύλαξη της άσπιλης συνειδήσεως από τέσσερα μέρη: 1) Προς τον Θεό, προτρέποντας μας συνεχώς να εκτελούμε τις εντολές Του. 2) Προς τον πλησίον, προφυλάσσοντάς μας από κάθε πράγμα αντίθετο προς την αγάπη του πλησίον. 3) Προς τα πράγματα, χρησιμοποιώντας τα σύμφωνα με τον σκοπό για τον οποίον δημιουργήθηκαν, για τις ανάγκες μας. Και 4) προς τον εαυτό μας με την χαλιναγώγηση χρησιμοποιώντας καλά τα Χαρίσματα, που δεχτήκαμε από τον Θεό. Τα 4 αυτά πάθη σκοτώνουν την συνείδηση αυτών των τεσσάρων μερών. Η αργία σκοτώνει την συνείδηση απέναντι του Θεού. Η περιέργεια σκοτώνει την συνείδηση απέναντι στα πράγματα, τα οποία χρησιμοποιούμε για την καταστροφή και όχι για την σωτηρία μας. Η φιλαρχία, δεν υπολογίζει τον άνθρωπο, σκοτώνει την συνείδηση απέναντι στον πλησίον και η αργολογία σκοτώνει την συνείδηση απέναντι στον εαυτό μας, μέσω της σπατάλης του θεϊκού χαρίσματος του λόγου. Τα 4 πάθη δείχνουν μια κατάσταση γενικής ψυχικής ασθένειας, η οποία αλλοτριώνει την συμπεριφορά του ανθρώπου προς όλα αυτά που τον περιβάλλουν, τον Θεό, τον πλησίον, τα πράγματα και τον εαυτό μας. Ο αδιάφορος για την σωτηρία του άνθρωπος, ο τυρβάζων περί πολλά, ο δυναστικός προς τον πλησίον και ο αθυρόστομος είναι ο τύπος αυτής της ψυχικής ασθένειας, ο τύπος του αμαρτωλού ανθρώπου. Τώρα καταλαβαίνουμε γιατί ο Αγ. Εφραίμ επέλεξε στην προσευχή του αυτά τα πάθη ….»
«Αντίθετα, στο δεύτερο μέρος της προσευχής του Αγ. Εφραίμ βλέπουμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά της υγιούς ψυχής. Στο δεύτερο αυτό μέρος ζητούμε από τον Θεό να μας χαρίσει πνεύμα σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης.
1) Πνεύμα σωφροσύνης, δεν πρέπει να το εννοήσουμε απλώς σαν σωματική αγνότητα από τα αμαρτήματα της ακολασίας. Η αγνότητα είναι το πρώτο βήμα της απαθείας, η κατάσταση της καθαρισμένης από τα πάθη ψυχής, της έτοιμης για την εργασία των αρετών. «Πῶς ἂσομεν τήν ᾠδήν Κυρίου ἐπί γῆς ἀλλοτρίας;» (Ψαλμ.136,4), έλεγαν οι Εβραίοι κατά την αιχμαλωσία Βαβυλώνας. Ερμηνεύοντας αυτό τον ψαλμό οι Πατέρες διδάσκουν ότι δεν μπορούμε να φέρουμε ούτε έναν καρπό καλών έργων, όσον καιρό βρισκόμαστε στην δουλεία των παθών. Για αυτό και ο Αγ. Εφραίμ βάζει την αγνότητα επικεφαλής όλων των αρετών.
2) Πνεύμα ταπεινοφροσύνης, είναι η τοποθέτηση της υπάρξεώς μας σε φυσική κατάσταση: από την μια μεριά σώματα αδύνατα και ανίκανα, από την άλλη και την ίδια την ύπαρξη και όλα τα άλλα τα έχουμε λάβει κατά δωρεάν από τον Θεό. Οι Πατέρες έλεγαν ότι η ταπεινοφροσύνη είναι να θεωρεί ο άνθρωπος τον εαυτό του κατώτερο από όλους τους ανθρώπους, ακόμη και από τα κτήνη και να αποδίδει στον Θεό όλες τις καλές του πράξεις.
3) Η υπομονή, είναι κάτι φυσικό για τον ταπεινό άνθρωπο, ο οποίος αναγνωρίζει τα αμαρτήματά του και αντιλαμβάνεται ότι είναι άξιος απείρων τιμωριών εκ μέρους του Θεού, σαν ένας οκνηρός δούλος, ο οποίος αθετεί τις εντολές του Κυρίου του. Για το λόγο αυτό και υπομένει με χαρά τις αντιξοότητες και τις δοκιμασίες της ζωής, επειδή είναι πεπεισμένος ότι «διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Πραξ.14,22) και ότι μόνον «ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος σωθήσεται».
4) Η αγάπη, είναι η ολοκλήρωση όλων των αρετών. Όποιος έχει σωφροσύνη, ταπεινοφροσύνη και υπομονή, αυτός αγαπά και τον Θεό και τον πλησίον. Γιατί σε όποιον κατοικεί η αγάπη, κατοικεί ο ίδιος ο Θεός που είναι Αγάπη. (Α΄Ιωάν.4,8).
Αν τα τέσσερα αυτά πάθη σχηματίζουν μια κατηφόρα από την αργία και όλο προς τα κάτω, οι τέσσερεις αρετές σχηματίζουν μια σκάλα από την αγνότητα μέχρι τον Θεό. Ταυτόχρονα αυτές είναι αντίθετες από αυτά τα κακά πνεύματα και μας δείχνουν πως μπορούμε να θεραπεύσουμε την ασθενούσα από αυτά ψυχή μας. Η αγνότητα θεραπεύει την άρρωστη από αργολογία ψυχή, η ταπεινοφροσύνη συσφίγγει τους δεσμούς με τον πλησίον, η υπομονή μας απαλλάσσει από την υποδούλωση απέναντι στα πράγματα και η αγάπη θεραπεύει την αδιαφορία για την σωτηρία, μέσω της ευγνωμοσύνης και της αγάπης απέναντι του Θεού. Γιατί όλα στον αγνό είναι αγνά, συνεπώς και η γλώσσα. Ο ταπεινόφρων υπολογίζει τον πλησίον του περισσότερο από τον εαυτό του. Ο υπομονετικός δεν εναποθέτει τις ελπίδες του στα πράγματα και ο αγαπών τον Θεό προσπαθεί συνεχώς να εκτελεί τις εντολές Του. Έτσι, ο εγκρατής κατά την γλώσσα άνθρωπος, ο ταπεινόφρων, ο βαθειά υπομονετικός και ο αγαπών τον Θεό, μας παρουσιάζει την εικόνα του εξαγνισμένου από τα πάθη πνευματικού ανθρώπου. Η επιλογή, στην Προσευχή του Αγ. Εφραίμ αυτών των δύο σειρών από «πνεύματα», έχει ένα βαθύ πνευματικό νόημα. Αυτή μας φέρνει μπροστά σε δύο εικόνες: του διεφθαρμένου από τα πάθη ανθρώπου και του αναγεννημένου μέσω των αρετών του ανθρώπου. Από την μια μεριά η αμαρτωλή κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε και παρακαλούμε τον Θεό να μας απαλλάξει από αυτή και από την άλλη η πνευματική κατάσταση προς την οποία τείνουμε παρακαλώντας τον Θεό να μας την χαρίσει.
Το τρίτο μέρος της ευχής του Αγ. Εφραίμ: «Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα, καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου …», είναι μία ανακεφαλαίωση αυτών που ζητήσαμε στο δεύτερο μέρος της προσευχής, με μια πιο συντετμημένη μορφή. Πράγματι, το οράν τα ίδια πταίσματα είναι μία ένδειξη ταπεινοφροσύνης και το μη κατακρίνειν τον πλησίον είναι ένδειξη αγάπης, η οποία «πάντα στέγει και ουκ ασχημονεί» (Α΄Κορ.13,7). Οι δύο μεγάλες αυτές αρετές είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους. «Ἡ ἁγία δυάς», όπως λέγει ο Άγ. Ιωάννης της Κλίμακος «είναι η αγάπη και η ταπεινοφροσύνη. Η πρώτη υψώνει και η δεύτερη στηρίζει τους υψωμένους και δεν τους αφήνει να πέσουν» (Κλίμαξ 25,37). Το τέλος της προσευχής με την αίτηση των δύο κορυφών της πνευματικής ζωής: Ταπείνωση και αγάπη, θέλει να μας δείξει ότι για τον λυτρωμένο από τα πάθη και πορευόμενο τον δρόμο της αρετής, ανοίγεται ατελείωτος ο δρόμος της τελειώσεως, της ομοιώσεως προς τον Θεό, ο οποίος είναι ο Ίδιος ταπεινοφροσύνη και αγάπη. Κατά την απαγγελία της προσευχής γίνονται γονυκλισίες μετάνοιες, μέχρι το έδαφος, λέγοντας μυστικά το «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ αμαρτωλῷ». (Λουκ.18,14) Ο στίχος αυτός διακατέχεται από δύο αισθήματα: από την μια μεριά η θλίψις της συνειδήσεως για τα διαπραχθέντα αμαρτήματα: είμαι αμαρτωλός, ρυπαρός, έχω φταίξει υπέρ αριθμόν και από την άλλη η εμπιστοσύνη στην ευσπλαχνία και φιλανθρωπία του Θεού: ἱλάσθητί μοι τῷ αμαρτωλῷ ελέησόν με, κάθαρόν με, συγχώρησε με!
Είναι οι ψυχικές καταστάσεις, για τις οποίες λέγουν οι Πατέρες ότι πρέπει πάντοτε να μας συντροφεύουν στην οδό της σωτηρίας: ο φόβος και η ελπίδα, χωρίς να μας αφήνουν να κυριευώμεθα από φόβο μόνο ή από ελπίδα, αλλά πάντοτε συνδυάζοντας τον φόβο με την ελπίδα. (Φιλοκαλία Πέτρος Δαμασκηνός). Αυτά τα αισθήματα ύψωσαν τον Τελώνη, έφεραν στο πατρικό σπίτι τον άσωτο υιό και άνοιξαν στον ληστή τον παράδεισο.
Αν τώρα ρίξουμε μια ματιά πάνω σε ολόκληρη την προσευχή και την τάξη με την οποία γίνεται η προσευχή του Αγ. Εφραίμ παρατηρούμε: 1) τον τύπο του διεφθαρμένου από τα 4 κακά πνεύματα ανθρώπου και προσευχόμαστε στον Θεό να μας λυτρώσει από αυτό τον τύπο ανθρώπου. Κοιτάζουμε την εικόνα του ανανεωμένου μέσω των 4 χαρισμάτων του Αγ. Πνεύματος ανθρώπου και ζητούμε να μας βοηθήσει ο Θεός να προχωρήσουμε σε αυτό τον δρόμο. Μετά από αυτό, επιμένουμε στην σιωπηλή προσευχή, ταπεινώνοντας τους εαυτούς μας για τις αδυναμίες και τις αμαρτίες μας και με μεγάλη εμπιστοσύνη και ελπίδα στην βοήθεια του Θεού. Όλα αυτά τα αισθήματα τα συνοδεύουμε με μετάνοιες και γονυκλισίες.
Τι θέλει άραγε να δηλώσει όλη αυτή η τάξη της προσευχής;
Η σωματική μετάνοια, το σκύψιμο της κεφαλής μέχρι το έδαφος, είναι το ορατό σημείο της μετανοίας: με το σκύψιμο εξομολογούμαστε την πτώση μας στην αμαρτία, την κατάσταση της παρακμής στην οποίαν βρισκόμαστε. Με το ανασήκωμα δείχνουμε την θέλησή μας να υψωθούμε, να λυτρωθούμε από την αμαρτία, να αναγεννηθούμε ψυχικά. Η λέξη μετάνοια (μετά-νοια) σημαίνει αναγέννηση του νου, αλλαγή, πράξη μετασχηματισμού του αμαρτωλού ανθρώπου στον νέο άνθρωπο, πνευματικοποίηση που συντελείται με την μετάνοια. Ότι λέγουμε με το στόμα στην προσευχή, το κάνουμε ταυτόχρονα και με το σώμα, με όλη μας την ύπαρξη. Αναγνωρίζουμε την αμαρτωλότητά μας και πέφτουμε ταπεινά στο έδαφος, αλλά ανασηκωνόμαστε αμέσως, δείχνοντας την επιθυμία μας για γρήγορη διόρθωση. Είναι σαν να λέγουμε στον Χριστό: «Κύριε, ξέχασε, πως έχω πέσει και πόσο αχρείος είμαι δούλος των παθών και αποξενωμένος από Σένα και όλο μου το σώμα! Αλλά, δεν θέλω να μείνω έτσι. Είμαι δικός Σου. Σώσε με και κάνε με κατοικία του Αγίου Σου Πνεύματος!». Όπως στην Θ. Λειτουργία με την επίκληση του Αγ. Πνεύματος από τον Λειτουργό, ο άρτος και ο οίνος που προσφέρονται, μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα του Κυρίου, έτσι και εδώ: με την ταπεινή ικεσία προς τον Θεό, με την μεταμέλεια και την πίστη, ο αμαρτωλός άνθρωπος μεταμορφώνεται σε πνευματικό άνθρωπο. Και όπως η επίκληση της Θ. Ευχαριστίας ακούγεται και ικανοποιείται αμέσως από τον Θεό, έτσι ακριβώς και η αναγέννηση μέσω της μεταμέλειας συντελείται σύντομα. Μας διαβεβαιώνει για αυτό το Ι. Ευαγγέλιο. Ο Τελώνης αναστέναξε από τα βάθη της ψυχής του: «Ἱλάσθητί μοι τῷ αμαρτωλῷ!» και αμέσως διορθώθηκε. Ο ληστής επάνω στον Σταυρό έκραξε: «Μνήσθητί μου, Κύριε», και αμέσως άκουσε: «Σήμερον μετ᾿ ἐμού ἔση ἐν τῷ παραδείσῳ» (Λουκ.23,43). Μας το διαβεβαιώνουν η ζωή και οι διδασκαλίες των Πατέρων της Εκκλησίας.
Αν η Θ. Λειτουργία, η Θ. Ευχαριστία είναι λειτουργία φιλανθρωπίας του Θεού, η Λειτουργία της Μετανοίας είναι η ανταπόκριση του ανθρώπου στην θεϊκή αγάπη. Και ο Θεός δεχόμενος την θυσία της μετανοίας, καθαρίζει και ανανεώνει τον άνθρωπο με βαθειά αλλαγή. «Καί ἐάν ωσιν αἱ ἀμαρτίαι ὑμῶν ὡς φοινικοῦν, ὡς χιόνα λευκανῶ» (Ησ.1,18) και για αυτό και η Αγ. Εκκλησία καθόρισε για κάθε χριστιανό μια ορισμένη περίοδο του έτους, την Μ. Τεσσαρακοστή, να ασχολείται ιδιαίτερα με αυτή την καθαρτική και καθαγιαστική πράξη. Αν η μετάνοια είναι αναγκαία για κάθε χριστιανό, τότε για τον μοναχό αυτή είναι η βασική του απασχόληση. Όλη η ζωή του μοναχού είναι μία ενασχόληση μετανοίας και μοναχός είναι αυτός που καλλιεργεί την μετάνοια σε όλη την ζωή της Εκκλησίας (π. Γεώργιος Καψάνης). Αν λάβουμε υπόψη τα 4 «πνεύματα» της προσευχής, θα αναγνωρίσουμε εύκολα τις βασικές επαγγελίες της μοναχικής ζωής (πνεύμα σωφροσύνης = παρθενία, πνεύμα ταπεινοφροσύνης = υπακοή, πνεύμα υπομονής = πτωχεία και πνεύμα αγάπης τον βασικό νόμο της κοινοβιακής ζωής. Για τον μοναχό η προσευχή του Αγ. Εφραίμ είναι προσευχή μετανοίας και τελειώσεως. Τα χαρακτηριστικά του μέσω της μετανοίας ανανεωμένου ανθρώπου είναι και χαρακτηριστικά του τελείου μοναχού. Συνεπώς, ο αληθινός μοναχός είναι ο ακούραστος εργάτης της μετανοίας.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΧΗ ΑΓΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ:
Πηγή Ενοριακό Φυλλάδιο Κυριακής 3 – 10 Μαρ 2019