ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
† Αρχιμ. Σπυρίδωνος Κατραμάδου
῾Η ὕψωσις τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ την 14ην Σεπτεμβρίου γίνεται ἀφορμὴ πνευματικῆς πανηγύρεως καὶ χαρᾶς διὰ τοὺς πιστούς. «Σταυροῦ πανήγυριν ἄγομεν καὶ τὸ τῆς ᾿Εκκλησίας ἅπαν καταστράπτεται πλήρωμα. Σταυροῦ πανήγυριν ἄγομεν καὶ χαρᾶς μαρμαρυγαῖς τὸ τῆς οἰκουμένης καταλάμπεται πρόσωπον».
Μὲ τοὺς λόγους αὐτοὺς ὁ ἅγιος ᾿Ανδρέας Κρήτης ἀρχίζει τὸν πρῶτον λόγο του «εἰς τὴν παγκόσμιον ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ» (Ρ.ὒ., τ.97, στ.1018), εἰσάγοντας όλους τοὺς πιστοὺς εἰς τήν θεολογίαν περὶ τῆς σταυρικῆς θυσίας τοῦ Κυρίου μας ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἀποφαινόμενος, ὅτι «Καὶ τὸ μνησθῆναι γὰρ σταυροῦ, χαρᾶς ὑπόθεσις πρόδηλος, καὶ συστολὴ σκυθρωπότητος» (στ. 1020).
῾Ο ἅγιος Πατέρας ᾿Ανδρέας Κρήτης μὲ ρητορικὴ ἔξαρση παραθέτει τὰ ὀνόματα τοῦ Σταυροῦ, τὰ ὁποῖα αὐτονοήτως εἶναι καὶ ἐνέργειες ἢ θαύματα τοῦ Σταυροῦ· «Σταυρὸς Χριστιανῶν ἐλπίς, ἀπεγνωσμένων σωτήρ, χειμαζομένων λιμήν, ἀσθενούντων ἰατρός, παθῶν ἐλατήρ, ὑγείας δοτήρ, νενεκρωμένων ζωή, εὐσεβείας πρόγραμμα, βλασφημίας φίμωτρον. Σταυρὸς ὅπλονκατ᾿ἐχθρῶν, σκῆπτρον βασιλείας, διάδημα κάλλους, τύπος ἄγραφος, ῥάβδος δυνάμεως, ἔρεισμα πίστεως, βακτηρία γήρους, ὁδηγὸς τυφλῶν, φῶς τῶν ἐν σκότει, παιδευτὴς ἀφρόνων, διδάσκαλος νηπίων, ἁμαρτίας ἀναίρεσις, μετανοίας ἔνδειξις, δικαιοσύνης ὑπογραφεύς. Σταυρὸς κλῖμαξ εἰς οὐρανὸν ἄγουσα, ὁδὸς πρὸς ἀρετὴν ὁδηγοῦσα, ζωῆς πρόξενος, θανάτου λύσις, φθορᾶς ἀλλοτρίωσις, πυρὸς σβεστήριον, πρὸς Θεὸν παῤῥησία, κλεὶς οὐρανῶν βασιλείας. Σταυρὸς φύλαξ ἐν νυκτί, ἐν ἡμέρᾳ πύργος, ἐν σκότει χειραγωγός, ἐν εὐθυμίᾳ χαλινός, ἐν ἀθυμίᾳ ψυχαγωγός, διαλλακτήριος, ἱκέσιος, φίλιος, συνήγορος, προασπιστής, ἐπίκουρος. Σταυρὸς ἐν πειρασμοῖς βοηθός, ἐν κινδύνοις σωτήρ, ἐν ἀθυμίαις παρήγορος, ἐν ἀνάγκαις βοηθός, ἐν θαλάσσῃ κυβερνήτης, ἐν συμφοραῖς ἀνάψυξις. Σταυρὸς νυκτοφυλακεῖ τοὺς καθεύδοντας, συναγρυπνεῖ τοῖς ἀγρυπνοῦσι, τοῖς κεκμηκόσι συνεπαμύνει. Σταυρὸς ἀτονούντων νεύρωσις, κοπιώντων ἀνάπαυσις, πεινώντων τροφή, νηστευόντων ἰσχύς, ἀγωνιστῶν ἀλείπτης, γυμνῶν σκέπη, συνοδοιπόρος τῶν ἐπιξενουμένων. Σταυρὸς πλουσίων σωφρονιστής, πενήτων προνοητής, χηρῶν προστάτης, ὀρφανῶν ἀντίληψις καὶ τροφεύς. Σταυρὸς ἀρχόντων τιμή, βασιλέων κράτος, στρατηγῶν νῖκος, ἁγνείας σφραγίς, συζυγίας σύνδεσμος. Σταυρὸς πόλεων φύλαξ, οἴκων ἀσφάλεια, φιλίας συναρμοστής, τῶν ἐχθρῶν ἀμυντήριον, πολεμίων ἀντίπαλος, ἐθνῶν διωκτήριον, βαρβάρων σκόλοψ, εἰρήνης βραβευτής. Σταυρὸς ἀγάπης πρυτανευτής, κόσμου καταλλαγή, περάτων διαγραφή, ὕψος οὐρανοῦ, γῆς βάθος, κτίσεως σύμπηξις, μῆκος τῆς φαινομένης, εὗρος τῆς οἰκουμένης· καὶ συνελόντα εἰπεῖν, σταυρὸς τῶν Χριστοῦ παθῶν τὸ κεφάλαιον, τῶν εἰς ἡμᾶς θαυμάτων ἡ κορωνίς» (στ. 1020 – 1021).
᾿Απὸ τὴν πλούσια θεολογία τῆς ᾿Εκκλησίας μας ἑστιάζουμε τὴν προσοχή μας σὲ τέσσεριςπνευματικοὺςνόμους, νόμους τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖοι φανερώθηκαν μὲ τὴν σταυρικὴ θυσία τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Αὐτὰ εἶναι τὰ θαύματα τοῦ Σταυροῦ·
α) ῾Ο σταυρὸς τοῦ Κυρίου ἑρμηνεύει τὴν ἀγάπη, τὴν καινὴ ἐντολὴ καὶ τὸν νόμο τῆς ἀγάπης. ῾Ο Κύριός μας συνομιλῶν μὲ τὸν μαθητή Του Νικόδημο ἀναφέρεται εἰς τήν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ διὰ τὸν κόσμον, τὴν ὁποίαν συνδέει μὲ τὴν σταυρικὴν θυσίαν Του γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ κόσμου· «ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (᾿Ιωάν. γ´ 14–16). (᾿Απόδοσις· Πρέπει νὰ ὑψωθῆ ὁ Υἱὸς τοῦ ᾿Ανθρώπου, ὥστε ὅποιος πιστεύει σ᾿ αὐτὸν νὰ μὴ χαθῆ, ἀλλὰ νὰ ζήση αἰώνια. Τόσο πολὺ ἀγάπησε ὁ Θεὸς τὸν κόσμο, ὥστε παρέδωσε στὸ θάνατο τὸν μονογενῆ του Υἱό, γιὰ νὰ μὴ χαθῆ ὅποιος πιστεύει σ᾿ αὐτὸν, ἀλλὰ νὰ ἔχη ζωὴ αἰώνια). Καὶ πρὸς τοὺς Μαθητάς Του διευκρίνισε, ὅτι τὸ ἀποκορύφωμα τῆς ἀγάπης εἶναι νὰ θυσιάζεσαι δι᾿ ἐκεῖνον, τὸν ὁποῖον ἀγαπᾶς· Εἶπε· «μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ» (᾿Ιωάν. ιε´ 13). (᾿Απόδοσις· Κανεὶς δὲν ἔχει μεγαλύτερη ἀγάπην ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ θυσιάζει τὴν ζωήν του διὰ χάριν τῶν φίλων του).
Μὲ τοὺς λόγους του αὐτοὺς ὁ Κύριός μας ἐφανέρωσε, ὅτι ἀγάπη σημαίνει θυσία. ῍Αν γαπᾶς θυσιάζεσαι δι᾿ αὐτὸν τὸν ὁποῖον ἀγαπᾶς. ῍Αν δὲν δύνασαι νὰ θυσιάσης κάτι γι᾿ αὐτὸν εἶναι φανερὸ, ὅτι οὐδόλως ἀγαπᾶς. ᾿Ολίγον ἀγαπᾶς; ᾿Ολίγα θυσιάζεις. Πολὺ ἀγαπᾶς; πολλὰ θυσιάζεις. Τὰ πάντα θυσιάζεις καὶ αὐτὴ τὴν ζωή σου; Τότε ἔχεις τὴν τελεία καὶ μείζονα ἀγάπη. Μάλιστα ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος μὲ μιὰ ὡραία σειρὰ συλλογισμῶν ἀποδεικνύει ἔτι περαιτέρω τὸ μεγαλεῖον τῆς ἀγάπης τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ δι᾿ ἡμᾶς τοὺς ἁμαρτωλούς. Λέγει· «ἔτι γὰρ Χριστὸς ὄντων ἡμῶν ἀσθενῶν κατὰ καιρὸν ὑπὲρ ἀσεβῶν ἀπέθανε. Μόλις γὰρ ὑπὲρ δικαίου τις ἀποθανεῖται· ὑπὲρ γὰρ τοῦ ἀγαθοῦ τάχα τις καὶ τολμᾶ ἀποθανεῖν. Συνίστησι δὲ τὴν ἑαυτοῦ ἀγάπην εἰς ἡμᾶς ὁ Θεός, ὅτι ἔτι ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν Χριστὸς ὑπὲρ ἡμῶν ἀπέθανε» (Ρωμ. ε´ 6–8). (᾿Απόδοσις· Γιατὶ ὁ Χριστὸς, παρ᾿ ὅλο ποὺ ἤμασταν ἀκόμη ἀνίκανοι νὰ κάνουμε τὸ καλὸ, πέθανε γιὰ μᾶς, τοὺς ἀσεβεῖς ἀνθρώπους, στὸν προκαθορισμένο καιρό. Δύσκολα θὰ ἔδινε κανεὶς τὴ ζωή του ἀκόμα καὶ γιὰ ἕνα δίκαιο ἄνθρωπο. ῎Ισως ἀποφάσιζε κανεὶς νὰ πεθάνη γιὰ κάποιον καλὸ ἄνθρωπο. ῾Ο Θεὸς ὅμως ξεπερνώντας αὐτὰ τὰ ὅρια ἔδειξε τὴν ἀγάπη του γιὰ μᾶς, γιατὶ ἐνῶ ἐμεῖς ζούσαμε ἀκόμα στὴν ἁμαρτία, ὁ Χριστὸς ἔδωσε τὴ ζωή του γιὰ μᾶς).
β) Στὸ Σταυρὸ ἀποκορυφώνεται ἡ σύγκρουσις τῶν δύο θελημάτων, τοῦ θελήματος τοῦ ἀνθρώπου κατὰ τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Τὸ θέλημα τοῦ ἀνθρώπου ἐπεδίωξε πρῶτον μὲν νὰ ἐπιβληθῆ καὶ νὰ ὑπερισχύση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐν συνεχείᾳ νὰ σκοτώση τὸν Θεὸ, γιὰ νὰ ζήση χωρὶς Θεό. Αὐτὴ εἶναι ἡ τραγικότητα τῆς ἀνθρώπινης περιπέτειας, ἡ ὁποία ἄρχισε μὲ τὴν ἁμαρτία τῶν πρωτοπλάστων καὶ ὁλοκληρώθηκε ἀπὸ τοὺς σταυρωτὲς τοῦ Κυρίου. Αὐτὴ δὲ, ἀποτελεῖ καὶ ἀρχέτυπο τῆς πορείας κάθε ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος δὲν ἀποδίδει ὅ,τι ὀφείλει στὸν Κτίστη καὶ Δημιουργό του, δηλαδὴ, τὴν ὑπακοή του καὶ τὴν ἐκπλήρωσι τοῦ σκοποῦ τῆς ὑπάρξεώς του, τοῦ λόγου, τῆς αἰτίας τῆς δημιουργίας του. ᾿Αντιθέτως ὁ Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστός. ῎Εγινε ἄνθρωπος γιὰ νὰ δείξη, ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἀντὶ νὰ συγκρούεται μὲ τὸν Δημιουργό του καὶ νὰ συντρίβεται, ἐὰν τὸ ἐπιθυμῆ, δύναται νὰ ἐπιλέξη τὴν ὑπακοὴ καὶ νὰ δοξασθῆ. (῾Εβρ. ι´ 5, 7).
Αὐτὴ ἡ ὑπακοὴ ἐκφράσθηκε κατὰ τὴν ὥρα τῆς ὑπερφυοῦς προσευχῆς του Κυρίου μας στὴν Γεθσημανῆ. Μᾶς παραδίδουν οἱ Εὐαγγελιστὲς, ὅτι τὴν ὥρα τῆς ἀγωνίας Του «ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον αὐτοῦ προσευχόμενος καὶ λέγων· πάτερ μου, εἰ δυνατόν ἐστι παρελθέτω ἀπ᾿ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο· πλὴν οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, ἀλλ᾿ ὡς σύ» (Ματθ. κς´ 39). ῾Ο ᾿Απόστολος Παῦλος ἐξυμνεῖ αὐτὴν τὴν ὑπακοή τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ λέγων· «Αν καὶ ἦταν Υἱός, ἔμαθε μέσα ἀπὸ τὰ παθήματά του τὴν ὑπακοή. ῎Ετσι ὁλοκλήρωσε τὸ ἔργο κι ἔγινε ἡ αἰτία νὰ σωθοῦν γιὰ πάντα ὅλοι ὅσοι ὑπακοῦνε σ᾿ Αὐτόν..» (῾Εβρ. ε´ 8-9). ῾Ο Χριστὸς εἶναι πρότυπο ὑπακοῆς καὶ ταπεινώσεως κατὰ τὸν ᾿Απόστολο Παῦλο· (Φιλ. β´ 5-8).
Τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἐκδηλώνεται στό ἀνθρώπινο Γένος γενικῶς καὶ εἰδικῶς.
- Γενικῶς.
Τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ συμπίπτει μὲ τὴν θεία οἰκονομία «ὃς πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (Α´ Τιμ. β´ 4), γράφει ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος ἀνακεφαλαιώνοντας τὶς προφητεῖες καὶ τὸ μήνυμα τοῦ ᾿Ιησοῦ. ῞Ολες οἱ φανερώσεις τοῦ θείου θελήματος στὴν διάρκεια τῆς ἱστορίας συναρμολογοῦνται, σύμφωνα μὲ ἕνα συνολικὸ διάγραμμα, σὲ ἕνα σχέδιο σοφίας.῾Ωστόσο κάθε μιὰ ἀπὸ αὐτὲς τὶς φανερώσεις ἀφορᾶ σ᾿ ἕνα μοναδικὸ γεγονὸς καὶ γιὰ νὰ δεχθῆ ὁ ἄνθρωπος τὴν κυριαρχία τοῦ Θεοῦ πάνω σ᾿ αὐτὸ τὸ γεγονὸς προσεύχεται καὶ παρακαλεῖ «Γενηθήτω τὸ θέλημά σου» (Ματθ. στ´ 10, Λουκ. ια´ 2) ῎Ετσι ἡ ἱστορία, ποὺ ἔχει ἤδη ἐξελιχθεῖ, ἀποκαλύπτει τὸ προαιώνιο σχέδιο τοῦ Θεοῦ, ποὺ προσδιώρισε τὰ πάντα. Τὸ ἴδιο συμβαίνει κι ὅταν ὁ ἄνθρωπος ὑποτάσσεται στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. ᾿Ατενίζει τὸ μέλλον μὲ ἐμπιστοσύνη, διότι γνωρίζει ἐκ τῶν προτέρων, ὅτι ὁδηγεῖται ἀπὸ τὴν θεία πρόνοια.
- Εἰδικῶς.
Αὐτὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ λαμβάνει μιὰ ἰδιαίτερη μορφή, ὅταν ἐκδηλώνεται στὸν ἄνθρωπο, γιατὶ ὁ ἄνθρωπος ὀφείλει νὰ συμμορφωθῆ μὲ τὸ θεῖον θέλημα ἐσωτερικῶς καὶ νὰ τὸ ἐκτελέση ἐλευθέρως. Παρουσιάζεται σ᾿ αὐτὸν ὡς κλῆσις, ἐντολή, ἀπαίτησις καὶ ὄχι ὡς πεπρωμένο. Οἱ δοθεῖσες ἀπὸ τὸν Θεὸν ἐντολὲς συγκεντρώνουν τὸ σύνολο τῶν θείων θελημάτων, οἱ ὁποῖες εἶναι σαφεῖς, αἰώνιες καὶ καθολικές.
Οἱ ἐντολὲς καὶ κατ᾿ ἐπέκτασι τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, φαίνονται σὲ πολλοὺς, ὅτι ἔχουν στατικὴ μορφή. Αὐτὴ ὅμως εἶναι ἡ εἰδοποιὸς διαφορά, ὅτι μέσα σὲ ἕνα συνεχῶς μεταβαλλόμενο κόσμο μένει ἀναλλοίωτο τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. (Ματθ. ε´ 17-19 καὶ ῾Εβρ. α´ 10-12 ) «᾿Ιησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» (῾Εβρ. ιγ´ 8) Πρέπει να καταβάλη προσπάθεια ὁ ἄνθρωπος γιὰ νὰ προσδιορίση αὐτὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἀφορᾶ σ᾿ αὐτὸν προσωπικῶς μὲ τὴν βοήθεια καὶ τὴν συνέργεια τῶν ἐντολῶν.Τὸ προσωπικό μας θέλημα προκαλεῖ ἀπὸ μέρους μας μία ἀπάντησι, ἕνα διάλογο μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, τὸ ὁποῖο τελικῶς πρέπει νὰ ἐξελιχθῆ σὲ πρᾶξι καὶ ἐφαρμογή του. ᾿Αφοῦ τὸ θεῖο θέλημα ἐκπληρώνεται στὸν οὐρανό, ὀφείλει νὰ ἐκπληρώνεται καὶ στὴν γῆ. Τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ εἶναι οὐσιαστικῶς θέλημα σωτηρίας καὶ κινεῖται γιὰ νὰ συναντήση τὸ θέλημα τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ δὲν θέλει νὰ τὸ ἐξαφανίση ἢ νὰ τὸ ἀντικαταστήση, ἀλλὰ νὰ τὸ τελειοποιήση. Γιὰ νὰ γίνη αὐτὸ, πρέπει ὁ Θεὸς νὰ νικήση τὴν ἀνθρώπινη κακία καὶ νὰ ἐπιτύχη τὴν κοινωνία τῶν θελήσεων.
γ) Μὲ τὸν σταυρὸ ἡ ταπείνωσις γίνεται καύχημα καὶ δόξα.
῾Ο Σταυρὸς εἶναι ἡ δόξα τῆς ταπεινώσεως καὶ ἡ δόξα τῆς ἀδυναμίας. Περὶ αὐτοῦ παραθέτουμε ὅσα ὁ ἅγιος ᾿Ανδρέας ὁ Κρήτης ἀναφέρει εἰς τὸν προαναφερθέντα λόγον του· «Τοῦτο …..ὁ Σταυρός……. καὶ δόξα Χριστοῦ καλεῖται, καὶ ὕψος Χριστοῦ προσαγορεύεται. Τοῦτο καὶ ποτήριον ἐπιθυμητὸν νοεῖται, καὶ τῶν ὑπὲρ ἡμῶν Χριστοῦ παθημάτων συμπέρασμα. ῞Οτι δὲ δόξα Χριστοῦ ὁ Σταυρός, ἄκουσον αὐτοῦ λέγοντος· «Νῦν ἐδοξάσθη ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου, καὶ ὁ Θεὸς ἐδοξάσθη ἐν αὐτῷ, καὶ εὐθύς δοξάσει αὐτόν.» (᾿Ιωαν. ιγ´ 31,32). ῞Οτι δὲ καὶ ὕψος Χριστοῦ ὁ Σταυρός, ἄκουσον τί φησιν αὐτός· «κἀγὼ ἐάν ὑψωθῶ ἐκ τῆς γῆς, πάντας ἑλκύσω πρὸς ἑμαυτόν» (᾿Ιωαν. ιβ´ 32) ὡς καὶ ἐν ἑτέρῳ λέγει· «Και καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου.» (᾿Ιωαν. γ´ 14) Διὰ τί; « ῞Ινα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν, μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον.» (᾿Ιωαν. γ´ 15)
Βλέπεις ὅτι δόξα καὶ ὕψος Χριστοῦ, Σταυρός; Καὶ τοῦ ᾿Ησαΐου πάλιν,· «Νῦν ἀναστήσομαι, λέγει Κύριος, νῦν δοξασθήσομαι, νῦν ὑφωθήσομαι» (᾿Ησ. λγ´ 10). Εἰ γὰρ δόξα Χριστοῦ ὁ Σταυρός, σήμερον ὑψοῦται ἵνα δοξασθῇ ὁ Χριστός. Οὐχ ὑψοῦται Χριστὸς ἵνα δοξασθῇ ὁ Σταυρός, ἀλλ᾿ ὑψοῦται ὁ Σταυρὸς ἵνα ὁ Χριστὸς δοξασθῇ. Δοξάζεται δὲ Χριστὸς ἵνα ἡμᾶς ἑαυτῷ συνανυψώσῃ. ῾Υψοῦται οὖν ὁ Σταυρὸς, καὶ συνυψοῖ τῶν εὐσεβούντων τὸ φρόνημα. Δοξάζεται Χριστός, καὶ συνδοξάζει τοὺς δοξάζοντας αὐτόν. ῾Υψοῦται Σταυρός, καὶ κατασπᾷ τὴν ὀφρὺν τῶν δαιμόνων. Δοξάζεται Χριστός, καὶ καταισχύνει τὸν ἀρχέκακον ὄφιν. ῾Υψοῦται Σταυρός, καὶ ἀνορθοῖ τοὺς καταπίπτοντας. Δοξάζεται Χριστός, καὶ τῶν δι᾿ ἁμαρτίαν πεσόντων ἀμαυροῖ τὴν αἰσχύνην. ῾Υψοῦται ὁ Σταυρός, καὶ πίπτουσιν εἴδωλα. Δοξάζεται Χριστός, καὶ διάβολος πλήττεται.
Οὗτός ἐστιν ὁ τοῦ Χριστοῦ Σταυρός, τὸ Δεσποτικὸν σημεῖον, τὸ σωτήριον ὅπλον, τὸ βασιλικὸν κράτος, τὸ τῆς νίκης τρόπαιον, τὸ τῶν ἄνω καὶ κάτω μεταίχμιον, τῶν βεβαιοπίστων τὸ σύνταγμα, ἡ ἀποστολικὴ κορυφὴ καὶ προφητικὴ διόπτρα, τῶν μαρτύρων ὁ στέφανος, τῶν τὸν Χριστὸν προσκυνούντων ὁ ἀῤῥαβών (στ. 1021, 1024, 1025»).
Είναι χρήσιμο εδώ να σημειώσουμε, ότι η δημιουργία του κόσμου και το μυστήριο της κατά σάρκα οικονομίας, κατά την διδασκαλία της Γραφής και της των Πατέρων, θεωρούνται κένωση και ταπείνωση του Θεού, η οποία κορυφώνεται στον άδικο και εξευτελιστικό δια Σταυρού θάνατο, με τον οποίο ο Θεός έδειξε ένα άλλο τρόπο δόξης, δια της ταπεινώσεως Του. Η αδυναμία του Θεού γίνεται δύναμις του ανθρώπου και η συγκατάβαση του Θεού ανάβαση του ανθρώπου.
Ο Μέγας της Θεσσαλονίκης φωστήρας Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στον λόγο του στην Καινή Κυριακή, δηλαδή του Θωμά ( Αγ. Γρηγορίου Παλαμά, ΕΠΕ τ. 9, σελ. 494, § 7), λέει, ότι δημιουργώντας ο Θεός τον κόσμο στις έξι ημέρες από της πολλής επιθυμίας και αγάπης, την οποία είχε στο να τον δημιουργήσει, έγινε όπως στον εαυτό Του και την εβδόμη ημέρα καταπαύσας ήλθε στον εαυτό Του, επαναλαμβάνων τούτο εκ των λόγων του Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου στο δ´ κεφάλαιο § 8 «Περί των θείων ονομάτων» «Τολμητέον δε και τούτο υπέρ αληθείας ειπείν, ότι και αυτός ο πάντων αίτιος, τω καλώ και αγαθώ των πάντων έρωτι, δι ὑπερβολὴν της ερωτικής αγαθότητος, έξω εαυτού γίνεται ταις εις τα όντα προνοίαις και οίον αγαθότητι και αγαπήσει, και έρωτι θέλγεται· και εκ του υπέρ πάντα, και πάντων εξηρημένου, προς το εν πάσι κατάγεται, κατ ἐκστατικὴν υπερούσιον δύναμιν, ανεκφοίτητον εαυτού».Στο θεολογικώτατο Δοξαστικό του Όρθρου του Μεγ. Σαββάτου, η Εκκλησία δια της Υμνολογίας της επισφραγίζει· «Την σήμερον μυστικώς, ο μέγας Μωϋσής προδιετυπούτο λέγων· Και ευλόγησεν ο Θεός, την ημέραν την εβδόμην· τούτο γαρ εστι το ευλογημένον Σαββατον, αύτη εστίν η της καταπαύσεως ημέρα· εν η κατέπαυσεν από πάντων των έργων αυτού, ο Μονογενής Υιός του Θεού, δια της κατά τον θάνατον οικονομίας, τη σαρκί σαββατίσας· και εις ο ην, πάλιν επανελθών, δια της Αναστάσεως, εδωρήσατο ημίν ζωήν την αιώνιον, ως μόνος αγαθός και φιλάνθρωπος». Και στο τροπάριο της δ´ ωδής του Κανόνος του Μεγ. Σαββάτου το ίδιο νόημα αναφέρεται·« Εβδόμην σήμερον ηγιάσας, ην ευλόγησας πριν, καταπαύσει των έργων· παράγεις γαρ τα σύμπαντα, και καινοποιείς, σαββατίζων Σωτηρ μου, και ανακτώμενος».
Ο Μεγας Βασίλειος στην ερμηνεία του μδ´ Ψαλμού διδάσκει, ότι το μυστήριο της ενσάρκου οικονομίας και η συγκατάβαση του Υιού του Θεού υπερβαίνει και αυτή την δημιουργία του αοράτου και ορατού κόσμου. «Μεγίστης απόδειξιν δυνάμεως έχει το δυνηθήναι Θεόν εν ανθρώπου φύσει γενέσθαι. Ου γαρ τοσούτον ουρανού και γης σύστασις, και θαλάσσης, και αέρος, και των μεγίστων στοιχείων η γένεσις, και ει τι υπερκόσμιον νοείται, και ει τι καταχθόνιον, την δύναμιν παρίστησι του Θεού Λόγου, όσον η περί την ενανθρώπησιν οικονομία, και η προς το ταπεινόν και ασθενές της ανθρωπότητος συγκατάβασις» (ΕΠΕ, τ. 5, σελ. 272).
Ο δε άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης, στον Κατηχητικό λόγο, κεφ. 24, § 1, εξηγεί την αιτία, για την οποία η ένσαρκη οικονομία υπερβαίνει την δημιουργία όλων των κτισμάτων· επειδή εκείνη μεν είναι κατά φύση, αυτή δε υπέρ φύση, χρησιμοποιών ως παράδειγμα την κίνηση του πυρός. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στο λόγο του στη «Γέννηση του Χριστού (ΕΠΕ, τ. 11 §§ 1,6 σελ 454-462) διδάσκει, ότι η συγκατάβαση αυτή του Θεού Λόγου δεν προξένησε στον Χριστό μεταβολή, αλλοίωση, η ελάττωση, αλλά το αντίθετο προσέθεσε μεγαλύτερη δόξα και ύψος· επειδή ο Θεός είναι από την φύση Του ανώτατος και ύψιστος πάντων και δεν είχε να ανέβει σε ανώτερο ύψος και δόξα μεγαλύτερη. Δια τούτο η ενσάρκωση του Θεού Λόγου, τα βρεφικά του σπάργανα, η ανάκληση στην φάτνη, ο ταπεινότατος νιπτήρας των ποδιών των μαθητών Του, ο άτιμος θάνατος του Σταυρού Του, η κατάθεση Του στον τάφο, η κάθοδός Του στον Άδη και όλα τα ταπεινά έργα και πάθη, τα οποία ενήργησε και υπέμεινε στην γη, είναι τόσο ένδοξα και τόσο υψηλά, όσο δεν είναι υψηλός και ένδοξος ο ουρανός και οι ουράνιες και υπερκόσμιες δυνάμεις.
δ) Προς καιρό φάνηκε ότι με τον θάνατο του Ιησού Χριστού το κακό νικά και θριαμβεύει, ότι έχει τον τελευταίο λόγο στην ιστορία και την ζωή, αλλά η ανάσταση δείχνει, ότι ο Θεός και το θέλημά Του νικούν, και νικούν αιωνίως. Με ποιητική έξαρση η θεολογία της Εκκλησίας μας υμνεί αυτή την αιώνια νίκη του Ιησού Χριστού και πανηγυρίζει για την ήττα των αντίθεων δυνάμεων και την αιώνια ταπείνωσή τους, στο Δοξαστικό των εσπερίων στιχηρών του πανηγυρικού Εσπερινού της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.«Δεύτε άπαντα τα έθνη, το ευλογημένον ξύλον προσκυνήσωμεν, δι οὗ γέγονεν η αιώνιος δικαιοσύνη· τον γαρ Προπάτορα Αδάμ, ο απατήσας εν ξύλω, τω Σταυρώ δελεάζεται· και πίπτει κατενεχθείς πτώμα εξαίσιον, ο τυραννίδι κρατήσας του βασιλείου πλάσματος. Αίματι Θεού, ο ιός του όφεως αποπλύνεται· και κατάρα λέλυται, καταδίκης δικαίας, αδίκω δίκη του δικαίου κατακριθέντος· ξύλω γαρ έδει το ξύλον ιάσασθαι, και πάθει του απαθούς, τα εν ξύλω λύσαι πάθη του κατακρίτου. Αλλά δόξα Χριστέ Βασιλεύ, τη περί ημάς σου φρικτή οικονομία, δι ἧς έσωσας πάντας, ως αγαθος και φιλάνθρωπος».
Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται ο πιστός στον αγώνα του κατά της αμαρτίας, αλλά και στον καθημερινό του αγώνα για να αντιμετωπίση τους ποικίλους πειρασμούς, τις δοκιμασίες και τις οδυνηρές περιστάσεις της ζωής. Εμείς καλούμεθα εκουσίως, με την θέλησή μας να νεκρώσουμε την αμαρτία για να ζήσουμε με το Νικητή του θανάτου αιωνίως. Αμήν
Πηγή Ενοριακά Φυλλάδια 6,13,20 Σεπ 2015
ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ