«Μακάριοι είναι εκείνοι οι άνθρωποι που κατόρθωσαν να µιµηθούν την ταπεινή γη, η οποία, ενώ πατιέται από όλους, όµως όλους τους σηκώνει µε την αγάπη της και τους τρέφει µε στοργή σαν καλή µάνα, η οποία έδωσε και το υλικό για τη σάρκα µας στην πλάση. ∆έχεται επίσης µε χαρά και ό,τι της πετάµε, από καλούς καρπούς µέχρι ακάθαρτα σκουπίδια, τα οποία επεξεργάζεται αθόρυβα σε βιταµίνες και τις προσφέρει πλουσιοπάροχα µε τους καρπούς της αδιακρισίας σε καλούς και κακούς ανθρώπους.
Ο ταπεινός άνθρωπος, όπως φαίνεται, είναι ο δυνατότερος του κόσµου, διότι και νικάει, αλλά και σηκώνει πολλά ξένα βάρη µε ελαφριά τη συνείδησή του. Ενώ ζει περιφρονηµένος και αδικηµένος για τα ξένα σφάλµατα που οικειοποιείται από αγάπη, εσωτερικά νιώθει τη µεγαλύτερη χαρά του κόσµου, γιατί είναι περιφρονηµένος πια από αυτόν τον µάταιο τούτο κόσµο. Οι ύβρεις, οι αδικίες κλπ. είναι τα καλύτερα νυστέρια για όσους έφταιξαν, είναι µαχαίρια δηµίου, και Μάρτυρες θεωρούνται αυτοί που τα δέχονται χαρούµενοι για την αγάπη του Χριστού. Οι µεγάλοι στην ηλικία, που δε δέχονται ύβρεις και αυστηρές παρατηρήσεις για να θεραπευθούν ή για να λάβουν µισθό είναι πιο ανόητοι κι από τα µωρά παιδιά, που δε θέλουν ούτε να ακούσουν το γιατρό, διότι φοβούνται την ένεση και υποφέρουν τον πυρετό συνέχεια και το βήχα. Περισσότερη ευγνωµοσύνη οφείλουµε σ’ αυτούς που µας κέντησαν και βγήκαν τα αγκάθια της ψυχής µας, παρά σ’ εκείνους που µας έσκαβαν δωρεάν την περιοχή µας και θα µας φανέρωναν τον κρυµµένο µας άγνωστο θησαυρό. ∆εν ωφελεί να τρίβει κανείς τα γόνατά του µε αµέτρητες µετάνοιες, εάν δεν τρίβει παράλληλα και τη µούρη του µε την ταπείνωση -την εσωτερική µετάνοια. Εκείνος που ζητάει ταπείνωση από το Θεό, αλλά δε δέχεται τον άνθρωπο που του στέλνει ο Θεός, για να τον ταπεινώσει, δεν ξέρει τι ζητάει, διότι οι αρετές δεν αγοράζονται σαν τα ψώνια στον µπακάλη – όσα κιλά θέλουµε, αλλά µας στέλνει ο Θεός ανθρώπους να δοκιµαστούµε, να εργαστούµε, να αποκτήσουµε την ταπείνωση και να στεφανωθούµε.
Όποιος σκύβει ταπεινά και δέχεται τα χτυπήµατα από τους άλλους, διώχνει τα δικά του εξογκώµατα, οµορφαίνει πνευµατικά σαν Άγγελος, και έτσι χωράει από τη στενή πύλη του Παραδείσου. Μακάριος είναι εκείνος ο άνθρωπος που έδωσε τα εξογκώµατά του και βαδίζει την τεθλιµµένη οδό του Κυρίου µε ξένο βάρος τις συκοφαντίες κλπ. και αφήνει τους ανθρώπους να του πλέκουν αµαράντινα στεφάνια µε τις κατηγορίες, διότι αυτό φανερώνει τη γνήσια ταπεινοφροσύνη που δεν εξετάζει τι λένε οι άνθρωποι, αλλά τι θα πει ο Θεός την ηµέρα της Κρίσεως. Εκείνος που µιλάει λογικά σε φιλοκατήγορο ή σε ολιγόµυαλο και έχει την απαίτηση να βρει κατανόηση, φανερώνει ότι και ο ίδιος δεν είναι καλά, διότι ο κακότροπος είναι χειρότερος από τον ολιγόµυαλο, γιατί είναι σκοτισµένο το µυαλό του από την κακία και τον εγωισµό. Όσοι όµως έχουν ταπείνωση, έχουν και καλοσύνη και θείο φωτισµό και δε σκοντάφτουν ποτέ στην πνευµατική τους πορεία από τα εµπόδια του πονηρού.
Τους περισσότερους πειρασµούς, τις περισσότερες φορές, τους δηµιουργεί ο ίδιος ο εαυτός µας, όταν δηλαδή θέλουµε να υψώνουµε τον εαυτό µας. Στον Ουρανό δεν ανεβαίνει κανείς µε το κοσµικό ανέβασµα αλλά µε το πνευµατικό κατέβασµα.
Όποιος βαδίζει χαµηλά, βαδίζει πάντα µε σιγουριά και ποτέ δεν πέφτει. Εκείνος που δε συµβουλεύεται στην πνευµατική του πορεία, µπερδεύει τους δρόµους και κουράζεται πολύ και καθυστερεί. Εάν δεν ταπεινωθεί να ρωτήσει, δύσκολα θα φτάσει στον προορισµό του. Ενώ αυτοί που συµβουλεύονται βαδίζουν ξεκούραστα, µε σιγουριά, και σκεπάζονται µε τη Χάρη του Θεού και φωτίζονται επειδή ταπεινώνονται.
Όσοι κινούνται απλά µε καλούς λογισµούς και λένε όλους τους λογισµούς τους στον Πνευµατικό και πιστεύουν από πολλή ταπείνωση ότι δεν έχουν τίποτα το καλό, ενώ αγωνίζονται µε φιλότιµο πολύ, αυτοί κρύβουν το µεγαλύτερο πνευµατικό θησαυρό µέσα τους, χωρίς να τον γνωρίζουν ούτε οι ίδιοι ούτε οι άλλοι άνθρωποι, και έτσι δεν σπαταλιέται από τους ίδιους και δεν κλέβεται από τους άλλους.
Στον πολύ ταπεινό και ευαίσθητο άνθρωπο όταν ταπεινώνεται κανείς, βοηθιέται πολύ, ενώ στον άνθρωπο που αγνοεί την ταπείνωση, εάν ταπεινωθείς -τον συµβουλευτείς ή πεις τα ελαττώµατά σου – τον κάνεις πιο περήφανο και αναιδή. Ο άνθρωπος που δεν έχει ταπείνωση και καλούς λογισµούς, είναι γεµάτος από αµφιβολίες και ερωτηµατικά. Κι επειδή θα βρίσκεται συνέχεια ζαλισµένος, έχει ανάγκη συνεχώς από Πνευµατικό µε µεγάλη υποµονή, για να του δίνει συνέχεια εξηγήσεις, µέχρι να καθαρίσει ο νους και η καρδιά του, για να µπορεί να βλέπει καθαρά.
Ο ταπεινός και καλοκάγαθος άνθρωπος, επειδή έχει την καθαρότητα και την εσωτερική και εξωτερική ηρεµία, έχει και βάθος πνευµατικό και βλέπει βαθιά τα θεία νοήµατα και βοηθιέται περισσότερο, και αυξάνεται και η πίστη του πιο πολύ, ζώντας τα Ι. Μυστήρια του Θεού.
Ο υπερήφανος, εκτός που είναι σκοτισµένος, είναι και συνέχεια εσωτερικά και εξωτερικά ταραγµένος από την ελαφρότητα του εγωισµού, στέκεται πάντα στην επιφάνεια των πραγµάτων, και δεν µπορεί να προχωρήσει στο βάθος, όπου βρίσκονται τα θεία µαργαριτάρια, για να πλουτίσει πνευµατικά.
( Γέροντος Αγ. Παϊσίου από το αµερικάνικο περιοδικό Orthodox Heritage, P. 10, Vol., Issue 01-Μετάφραση του περιοδικού «Χριστιανική Σπίθα»)