«ΜΕΝΩ ΣΤO ΣΠΙΤΙ» ΑΛΛΑ «ΤΙ ΚΑΝΩ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ;»

Του Σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Ἡ πανδημία τοῦ νέου κορωνοϊοῦ ἀνέδειξε πολλά προ­βλήματα, τά ὁποῖα πρέπει νά ἀντιμετωπισθοῦν, γιατί δέν εἶναι μόνον ἡ σωματική ὑγεία, ἀλλά καί ἡ ψυχική καί πνευματική ὑγεία. Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι μόνο σῶμα, σάν μιά μηχανή, δέν εἶναι μόνο ψυχή, ἀλλά τό συναμφότερο, ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί σῶμα.

Βέβαια, ἀπό ὅ,τι λένε οἱ εἰδικοί στήν φάση αὐτή πού βρισκόμαστε μέ τόν νέο ἰό, δέν μποροῦμε νά κάνουμε πολλά πράγματα, ἤδη γίνεται μιά ἀντιμετώπιση καί ὑπάρχει μιά ἐλπίδα, τά πιό βασικά εἶναι ἡ καθαριότητα καί ἡ παραμονή στό σπίτι, γιά νά μή γίνη πολύς συγχρωτισμός καί ἔτσι νά ἀπο­φευχθῆ ἡ μετάδοση τοῦ ἰοῦ, ὥστε καί ὁ ἄνθρωπος νά προφυλαχθῆ καί τό σύστημα ὑγείας νά μή καταρρεύση.

Τό πρόβλημα, ὅμως εἶναι «τί κάνουμε στό σπίτι», ἤ «πῶς ζοῦμε στό σπίτι», ὥστε νά ὑπάρχη παράλληλα καί ἡ ψυχική καί πνευματική ὑγεία.

Ὅταν ὁμιλῶ γιά «ψυχική ὑγεία» ἐννοῶ τήν κατάσταση ἐκείνη «πού χαρακτηρίζεται ἀπό συναισθηματική εὐαιξία, ἐσωτερική ἁρμονία, σχετική ἀπουσία ἄγχους καί ἄλλων διαταραχῶν, καθώς καί ἱκανότητα σύναψης ἐποικοδομητικῶν σχέσεων καί ἀντιμετώπισης τῶν συνηθισμένων ἀπαιτήσεων καί ἐντάσεων τῆς ζωῆς» (Ἀναστασία Χουντουμάδη-Λένα Πατεράκη).

Καί ὅταν ὁμιλῶ γιά «πνευματική ὑγεία» ἐννοῶ τήν σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό, μέ τόν ἑαυτό του καί τό περιβάλλον του, ὅπως τήν χαρακτηρίζει ἡ Ἐκκλησία μέ ὅλη τήν παράδοσή της.

Φαίνεται, ὅμως, ὅτι τό «μένω στό σπίτι» εἶναι δεδομένο, ἀφοῦ ἡ συν­τριπτική πλεοψηφία τῶν Ἑλλήνων ἔχει ἀνταποκριθῆ σέ αὐτήν τήν προτροπή, ἀλλά τό «τί κάνω στό σπίτι», «πῶς ζῶ στό σπίτι» εἶναι ζητούμενο.

Στήν συνέχεια θά καταγράψω λίγες σκέψεις γιά τό θέμα αὐτό, ὡς μιά μικρή παράκληση στούς συναθλητές μου στό πνευματικό αὐτό ἀγώνισμα.

1. Ὕπαρξη καί συνύπαρξη

Τά θέματα πού ἀναφύονται ὡς πρός τίς σχέσεις μεταξύ τῶν ἀνθρώπων ἐπικεντρώνονται σέ δύο ὅρους, τήν «ὕπαρξη» ἀν­θρώπων καί τήν «συνύπαρξη» συναν­θρώπων.

Ὁ ἄνθρωπος κατά τόν Ἀριστοτέλη εἶναι «κοινωνικόν ὄν» καί ἀναζητᾶ τήν κοινωνία μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, δηλαδή θέλει τήν «ὕπαρξη» ἄλλων. Ἔτσι, ἀναζητᾶ νά βρῆ ἀνθρώπους πού θά τόν συντροφεύουν.

Ὅμως, ὅταν βρῆ τέτοιους ἀνθρώπους, τότε ἀναφύονται ἄλλα προβλήματα πού σχετίζονται μέ τήν «συνύπαρξη», δηλαδή πῶς νά συνυπάρχη μέ τούς ἄλλους μέ διαφορετική ἰδιοσυγκρασία.

Ὁ Γερμανός φιλόσοφος Χάϊντεγκερ, μιλώντας γιά τόν ἄνθρωπο, ἔχει καθορίσει τά δομικά στοιχεῖα τῆς «μέριμνας», ἡ ὁποία διακρίνεται σέ «κοσμομέριμνα», ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔρχεται σέ ἐπαφή μέ τά ὄντα, καί τήν «ἀνθρωπομέριμνα», ὅταν ἔρχεται σέ ἐπαφή μέ τόν ἄλλο ἄνθρωπο.

Τά δομικά στοιχεῖα τῆς μέριμνας πού συνιστᾶ τό «εἶναι» τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τρία. Πρῶτον εἶναι ἡ «ἐγκατάλειψη», ἀφοῦ αἰσθάνεται ὅτι βρέθηκε στόν κόσμο, δέν γνωρίζει πού ἦταν προηγουμένως, δέν γνωρίζει πού θά πάη, δέν τόν ρώτησε κανείς γιά νά ἐπιλέξη αὐτήν τήν ζωή στόν κόσμο. Δεύτερον εἶναι ἡ «ἔκσταση», πού δείχνει ὅτι ὁ ἄνθρωπος συνεχῶς ἐξέρχεται πρός τόν κόσμο, συνεχῶς πάει μπροστά ἀπό τόν ἑαυτό του. Τρίτον εἶναι ἡ «παροντικότητα», πού σημαίνει ὅτι ἀντιλαμβάνεται ὅτι ἡ ὕπαρξή του ζῆ πλησίον σέ ἄλλα ὄντα, πού εἶναι διαφορετικά ἀπό αὐτόν τόν ἴδιο.

Ἔτσι, ἄλλο εἶναι ἡ «ὕπαρξη» καί ἄλλο ἡ «συνύπαρξη». Αὐτό φαίνεται εὐδιάκριτα στόν γάμο καί τήν οἰκογένεια, ὅπως ἐκδη­λώνεται στόν χῶρο-σπίτι πού ἀναπτύσσεται.

2. Προβλήματα συνύπαρξης στό σπίτι

Αὐτά πού εἶπα προηγουμένως φαίνονται στήν συμβίωση τῶν ἀνθρώπων μέσα στόν ἴδιο χῶρο, στό ἴδιο περιβάλ­λον, συγκεκριμένα στό ἴδιο τό σπίτι, ἀφοῦ βιώνει κανείς καί τήν «ἐγκατάλειψη», καί τήν «ἔκσταση» καί τήν «παροντικότητα» μέ ὅλες τίς συνέπειές τους, πού πολλές φορές προκαλοῦν πολλά ψυχολογικά καί πνευματικά προβλήματα.

Γιά νά παρουσιάσω αὐτά τά προβλήματα πού ἀναφύονται μέ τήν προτροπή «μένω στό σπίτι», θά δανεισθῶ μερικούς ὅρους ἀπό τόν καθηγητή Ἰατρικῆς στόν τομέα Ψυχολογίας στήν Ἀμερική Παῦλο Κυμίση.

Σήμερα στίς κοινωνίες μας παρατηρεῖται μιά «οἰκολογική συρρίκνωση τῆς οἰκογέ­νειας» σέ μικρούς χώρους διαβίωσης. Οἱ πλούσιοι ἔχουν τήν δυνατότητα νά ἔχουν σπίτια πολλῶν τετραγωνικῶν μέτρων καί νά κινοῦνται ἐλεύθερα σέ αὐτά. Ὅμως, οἱ περισσότερες ἀστικές καί ἀγροτικές οἰκογένειες ζοῦν σέ μικρούς χώρους, μέ λίγα δωμάτια, καί κατά τεκμήριο ἡ οἰκογένεια ἀποτελεῖται ἀπό πολλά μέλη, κάθε ἡλικίας, ἀπό παπποῦδες μέχρι νεογέννητα. Αὐτή ἡ «οἰκο­λογική συρίκνωση» φαίνεται στά μικρά διαμερίσματα μιᾶς πολυ­κατοικίας.

Ἔτσι, δημιουργοῦνται πολλά προβλήματα συμβίωσης, καί μάλιστα ὅταν ὑπάρχουν συμπτώματα τοῦ ἰοῦ καί ὅταν μερικά μέλη εἶναι ἀσυμπτωματικά, ἀλλά ὅμως εἶναι φορεῖς χωρίς νά τό γνωρίζουν. Οἱ εἰδικοί λένε ὅτι πρέπει αὐτοί πού ἔχουν τέτοια γνωρίσματα νά ἀπομονώνονται. Πῶς, ὅμως, θά γίνη αὐτό ὅταν συνυπάρχουν πολλοί ἄνθρωποι σέ ἕναν μικρό χῶρο;

Ἕνα πρόβλημα πού παρατηρεῖται στούς ἀνθρώπους εἶναι τό «ἄγχος τῆς ἀνυπαρξίας». Πρόκειται γιά μιά κατάσταση πού βασανίζει τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο πού δέν βλέπει νόημα ὕπαρξης, νόημα γιά τήν ζωή, ἀλλά οὔτε βλέπει νόημα στόν θάνατο, ὅποτε συμβῆ.

Σοβαρό ζήτημα δημιουργεῖται μέ τόν «φόβο τῆς σιωπῆς», πού συνδέεται μέ τόν φόβο νά συναντήση κανείς τόν ἴδιο τόν ἑαυτό του. Δέν μπορεῖ νά βρεθῆ κανείς εὔκολα ἀπέναντι στόν ἑαυτό του καί νά ἀκούση τήν φωνή τῆς συνειδήσεώς του. Ἀκριβῶς, γιά νά ἀποφύγη κανείς αὐτόν τόν «φόβο τῆς σιωπῆς» ἐξαντλεῖται σέ μιά ἀκατάπαυστη δραστηριότητα ἔξω ἀπό τό σπίτι, στό ὁποῖο ἔρχεται μόνο γιά φαγητό καί ὕπνο. Ὅταν, ὅμως, αὐτός ὁ ἄνθρωπος ὑποχρεώνεται νά κλειστῆ μέσα στό σπίτι, καί μάλιστα νά συνυπάρξη μέ ἄλλους, τότε αὐτό ἀποτελεῖ γι’ αὐτόν μιά τραγωδία, μιά ἰδιαίτερης μορφῆς κόλαση.

Συνέπεια αὐτοῦ τοῦ προβλήματος εἶναι καί τό λεγόμενο «συναισθηματικό διαζύγιο», ὅταν δέν προχωρῆ κάποιος στήν λύση τοῦ γάμου, παραμένει ὅμως στό ἴδιο τό σπίτι του, χωρίς ὅμως νά ἔχη κάποια οὐσιαστική ἐπικοινωνία μέ τόν ἤ τήν σύζυγο. Πρόκειται γιά μιά τραγωδία.

Αὐτή ἡ κατάσταση ἀναπόφευκτα συνδέεται καί μέ τήν «μό­λυνση τῆς συναισθηματικῆς ἀτμόσφαιρας στό σπίτι». Ἕνας τέτοιος ἀγχώδης ἄνθρωπος, πού δέν μπορεῖ καί δέν θέλει νά συνυπάρχη μέ ἄλλους ἤ μέ συγκεκριμένους ἀνθρώπους, καί μάλιστα ὅταν διατηρῆ καί παράλληλες σχέσεις, πού εἶναι ἡ λεγομένη «τριγωνοποίηση τῆς ζωῆς του», μολύνει συναισθηματικά τήν ἀτμό­σφαιρα τοῦ σπιτιοῦ. Ἔτσι, μπορεῖ ἕνα σπίτι νά μήν ὑπόκειται στήν μόλυνση τοῦ κορωνοϊοῦ, ἀλλά νά εἶναι ἤδη μολυσμένο ἀπό τόν ἄρρωστο συναισθηματικό κόσμο, πού εἶναι δραματικότερο ἀπό τίς μολυσματικές ἀσθένειες.

Φοβερό εἶναι τό πρόβλημα τῆς «ψυχολογικῆς ὀρφάνιας», ὅταν ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται ὅτι εἶναι μόνος στήν ζωή, ὅτι δέν ἔχει γονεῖς, ἄν καί ἔχει βιολογικούς γονεῖς, ὅταν δέν ἔχη ἀνθρώπους δίπλα του νά τόν καταλαβαίνουν, νά τόν ἀγαποῦν, νά ἐνδιαφέρονται πραγματικά γι’ αὐτόν. Αὐτό δημιουργεῖ ἕνα ἰδιόμορφο πένθος, τό ὁποῖο δέν θεραπεύεται μέ φάρμακα καί ψεύτικες συμβουλές.

Ἐπί πλέον σέ ὅλες τίς περιπτώσεις ἀναφύεται τό «ἄγχος τοῦ θανάτου», ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος καταλαβαίνει ὅτι δέν εἶναι μόνιμος κάτοικος τῆς γῆς, δέν θά ζήση πολλά χρόνια, ἐνεδρεύουν πολλές ἀσθένειες πού ἐνδεχομένως εἶναι θανατηφόρες, καί βλέ­πει τά γηρατειά νά ἔρχονται ἀπειλητικά.

Πέρα ἀπό ὅλα αὐτά πρέπει νά σκεφθοῦμε ὅτι αὐτός πού κλείνεται στό σπίτι ἔχει τήν «ἀγωνία τῆς ἐπιβίωσης», ἀφοῦ τό κατάστημά του εἶναι κλεισμένο, τά ἐνοίκια τρέχουν, οἱ οἰκονο­μικές ὑποχρεώσεις εἶναι μεγάλες, αἰσθάνεται ὑπεύθυνος γιά τήν συντήρηση τῶν μελῶν τῆς οἰκογενείας του κλπ.

Θά μποροῦσα νά ἀναφέρω καί ἄλλα παρόμοια προβλήματα πού ἀναφύονται στήν κοινωνία μας, ἀλλά θά σταματήσω κάπου ἐδῶ. Μέ αὐτά ἤθελα νά τονίσω ὅτι τό σύνθημα «μένω στό σπίτι» ἀναχαιτίζει τήν ταχεία διάδοση τοῦ κορωνοϊοῦ, ἀλλά ὄχι μόνο δέν ἐπιλύει τά ὑφιστάμενα προβλή­ματα πού ἀνέφερα, ἀλλά τά μεγεθύνει. Ὅσοι ἔχουν τέτοια προβλήματα στιβάζονται σέ ἕνα μικρό σπίτι, ὡς «φοβισμένα ἄτομα» ἐνώπιον τοῦ θανάτου, μέ ἀποτέλεσμα νά δημιουργεῖται πανικός, καί ὁ πανικός πολλές φέρνει ἀναπόδραστα τήν κατάθλιψη μέ ὅλες τίς συνέπειές της.

3. Δημιουργική παραμονή στό σπίτι

Παλαιότερα τό κέντρο τῆς οἰκογένειας ἦταν τό σπίτι, ὅπου κατά βάση ἐπικρατοῦσε ἡ ἀγάπη, ἡ συγ-χώρηση, δηλαδή νά χωροῦνε ὅλοι στό ἴδιο μέρος, ὄχι μόνον σωματικά, ἀλλά καί ψυχικά, μποροῦσαν νά συνυπάρχουν μέ δημιουργικό καί θετικό τρόπο. Ὅμως ὁ σύγχρονος τρόπος ζωῆς ἔχει κέντρο τό κατάστημα, τό ἐργοστάσιο, τό καφενεῖο, τήν καφετέρια, τήν ἀγορά, τήν πλατεία, τό Σχολεῖο μέ τό φροντιστήριο, τίς διαρκεῖς μετακινήσεις κλπ.

Ἔτσι, ὁ ἄνθρωπος ὅταν ἀπότομα περιορίζεται στό σπίτι μέ ὅλα τά προβλήματα πού ἀνέφερα προηγουμένως, δέν γνωρίζει πῶς νά ζήση στό σπίτι, καί αὐτό εἶναι μιά πρωτόγνωρη γι’ αὐτόν κατάσταση.

Πρέπει, λοιπόν, τό Κράτος μέ τά θεσμικά του ὄργανα νά ἀναλάβη δράση γιά νά βοηθήση τούς ἀνθρώπους, γιατί διαφορετικά τούς προφυλάσσουν μέν ἀπό τόν ἰό, θά τούς ὁδηγήσουν δέ σέ ἄλλες ὀδυνηρότερες καταστάσεις.

Εἶναι ἀνάγκη κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, ψυχοθεραπευτές, παιδαγωγοί νά βοηθήσουν τούς ἀνθρώπους αὐτήν τήν περίοδο. Θά ἀναφέρω ἕνα παράδειγμα. Τά παιδιά πού ζοῦν σέ ἕνα προβληματικό οἰκογενειακό περιβάλλον, εἴχανε τήν δυνατότητα ἕνα μεγάλο μέρος τῆς ζωῆς τους νά τό περνοῦν στό Σχολεῖο, ὅπου συναντοῦσαν τούς φίλους τους καί τούς καθηγητές ἤ δασκάλους τους, στούς ὁποίους εὕρισκαν συνήθως συμπληρωματική γονεϊκή ὑποστήριξη, ἀφοῦ τούς δασκάλους-καθηγητές τούς αἰσθάνονται ὡς ἄλλους γονεῖς. Ὅταν ὅμως στεροῦνται καί αὐτή τήν ἀποτελεσματική βοήθεια καί παραμένουν κλεισμένα σέ ἕνα στενό χῶρο, πού ἐνδεχομένως τούς πληγώνει, τότε τά προβλήματα εἶναι μεγάλα.

Μερικά Μέσα Μαζικῆς Ἐνημέρωσης, ὁ ἔντυπος καί ἠλεκτρονικός τύπος, κάπως συνειδητοποίησαν αὐτήν τήν ἀνάγκη, γι’ αὐτό δημοσιεύουν ἄρθρα καί ἀναλύσεις εἰδικῶν ἐπιστημόνων γιά τήν ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων πού ἀναφύονται ἀπό τήν προτροπή «μένω στό σπίτι».

Ἐκεῖνο πού γνωρίζω, ἀπό τήν πλευρά μου, εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία μέ τούς Ἱεράρχες, τούς Ἱερεῖς καί τούς μοναχούς ἀσκοῦν μιά τέτοια εὐρύτατη ποιμαντική δραστηριότητα γιά νά βοηθήσουν τούς ἀνθρώπους.

Κάθε Μητροπολίτης καί Ἐπίσκοπος, κάθε Ἱερέας καί μοναχός ἔχει ἀναπτύξει ἕνα τέτοιο δίκτυο ψυχικῆς καί πνευματικῆς βοήθειας, πού γίνεται μέ διαφόρους τρόπους. Ἡ Ἐκκλησία ἀσκεῖ μεγάλη στήν βοήθεια τῶν ἀνθρώπων πού τό ζητοῦν. Ἡ δράση τῶν Κληρικῶν δέν περιορίζεται μόνον στίς λειτουργικές ἀνάγκες στόν Ναό, ἀλλά ἐπεκτείνεται καί ἐκτός τοῦ Ναοῦ.

Τό ἐρώτημα, ὅμως, πού τίθεται εἶναι: τί μποροῦν νά κάνουν οἱ «φοβισμένοι» ἄνθρωποι μέσα στό σπίτι καί πῶς πρέπει νά ζοῦν μέσα σέ αὐτό. Ὑπάρχουν πολλοί τρόποι γιά νά κάνη κανείς τήν παραμονή του στό σπίτι εὐχάριστη. Θά τονίζω μερικούς ἀπό αὐτούς.

Κατ’ ἀρχάς νά βρῆ κανείς τήν εὐκαιρία νά γνωρίση τούς ἀνθρώπους μέ τούς ὁποίους τούς συνδέει τό ἴδιο αἷμα. Δυστυχῶς, δέν τούς γνωρίζουμε, τούς ἀγνοοῦμε, καί ὅταν κάποτε θά τούς χάσουμε, τότε θά κλαῖμε ἀπαρηγόρητα, ὅπως συνήθως γίνεται μετά τόν θάνατο ἑνός ἀγαπημένου μας ἀνθρώπου, πού δέν τόν εἴχαμε καταλάβει καί μᾶς λείπει μετά τόν θάνατό του.

Ἔπειτα, πρέπει νά βροῦμε τρόπο νά ἀνακαλύψουμε ἤ νά ἀξιοποιήσουμε τά χαρίσματά μας, πού μπορεῖ νά εἶναι ἡ ζωγραφική, ἡ μουσική, ἡ ἁγιογραφία, κλπ.

Φυσικά, ἔχουμε τήν εὐκαιρία νά διαβάσουμε τά ἀγαπημένα μας βιβλία πού δέν εἴχαμε χρόνο νά τό κάνουμε ὅσο μᾶς ἀποσποῦσε τήν προσοχή μας ἡ ἐξωτερική δραστηριότητα.

Ἀκόμη, ἔχουμε τήν δυνατότητα νά σκεφθοῦμε σέ συνθῆκες ἠρεμίας τόν τρόπο τῆς ζωῆς μας, νά ἀναθεωρήσουμε πολλές πράξεις μας καί πολλά ἄστοχα πού κάναμε στό παρελθόν καί νά λάβουμε σοβαρές ἀποφάσεις γιά τό μέλλον. Συνήθως πολλοί πολιτικοί ἤ ἐπιστήμονες ὅταν θέλουν νά λάβουν κάποια σοβαρή ἀπόφαση στήν ζωή τους ἀπομονώνονται γιά λίγες ἡμέρες, ὥστε νά ξεθολώση τό μυαλό τους ἀπό τήν ἐξωτερική δραστηριότητα καί νά ἀποφασίσουν μέ ψυχραιμία καί νηφαλιότητα.

Ἐπίσης, ἔχουμε τήν δυνατότητα νά προσευχηθοῦμε, μόνοι μας ἤ μέ τήν οἰκογένειά μας, νά μάθουμε νά ἐπικοινωνοῦμε μέ τόν Θεό, ὅταν ξυπνᾶμε τό πρωΐ, ὅταν πρόκειται νά κοιμηθοῦμε τό βράδυ. Ἡ προσευχή εἶναι ἡ ἀναπνοή τῆς ψυχῆς μας, μέ τήν ὁποία δεχόμαστε καθαρό πνευματικό ἀέρα στά πνευμόνια μας. Ὅποιοι ἔχουν ἀνακαλύψει τήν ἀξία τῶν Ψαλμῶν τοῦ Δαυίδ, εὐφραίνονται πνευματικά, γιατί αὐτοί οἱ Ψαλμοί, ἀναφέρονται σέ ὅλες τίς δύσκολες, εὐχάριστες καί πειρασμικές καταστάσεις τῆς ζωῆς μας.

Γιά διαφόρους λόγους ἔκλεισαν Ναοί, ἀλλά ἔχουμε τήν δυνατότητα νά μετέχουμε μέ ἕνα προσευχητικό τρόπο στίς ἀκολουθίες πού μεταδίδονται ἀπό ραδιοφωνικούς καί τηλεοπτικούς Σταθμούς καί ἀπό ἱστοσελίδες. Ὅταν σέ αὐτές τίς ὧρες διαμορφώσουμε ἕναν κατάλληλο χῶρο στό σπίτι, ἐννοεῖται μέ τήν συναίνεση καί τῶν ἄλλων μελῶν τῆς οἰκογένειας, τότε συμμετέχουμε στήν ζωή τῆς προσευχῆς τῆς Ἐκκλησίας, γιατί ἡ Ἐκκλησία, κατά τόν ἱερό Χρυσόστομο δέν εἶναι «τοῖχος καί ὀροφή, ἀλλά βίος καί ζωή».

Πολλά μποροῦμε νά κάνουμε γιά νά ζήσουμε σωστά ὡς ἄνθρωποι καί ὡς Χριστιανοί καί νά μετατρέψουμε μιά δύσκολη κατάσταση σέ δημιουργική ζωή. Ἄλλωστε, ὥριμος ἄνθρωπος, ἀπό πλευρᾶς συναισθηματικῆς καί πνευματικῆς, εἶναι ἐκεῖνος πού κάθε τραγική κατάσταση τήν μετατρέπει σέ ὠφέλιμη.

4. Ἡ μετατροπή μιᾶς φυλακῆς σέ ἡσυχαστήριο

Μέσα στήν Ἁγία Γραφή ὑπάρχουν πολλά παραδείγματα πού δείχνουν πῶς μιά δύσκολη κατάσταση τῆς ζωῆς μας μπορεῖ νά μετατραπῆ σέ εὐλογία. Μπορεῖ κανείς νά θυμηθῆ τόν Χριστό κατά τήν διάρκεια τῶν Παθῶν καί τοῦ Σταυροῦ Του, τούς Τρεῖς Παῖδες στήν Κάμινο τοῦ πυρός τήν καιομένη, τόν Ἰωνά στήν κοιλία τοῦ κήτους, τόν Ἰώβ στούς μεγάλους πειρασμούς, τούς Ἀποστόλους, τούς Μάρτυρες, τούς ἀσκητές κλπ.

Ὅμως θά ἀναφέρω ἕνα σύγχρονο παράδειγμα.

Ἡ κυκλοφορία καί ἡ μετάφραση τῶν βιβλίων μου σέ πολλές γλῶσσες μέ φέρνει τακτικά σέ ἐπικοινωνία μέ ἀνθρώπους ἀπ’ ὅλο τόν κόσμο καί θαυμάζω γιά τόν τρόπο τῆς ζωῆς τους.

Ὅπως, γιά παράδειγμα, διατηρῶ ἀλληλογραφία μέ ἕναν θανατοποινίτη, πού ἐκτίει τήν ποινή του σέ φυλακή ὑψίστης ἀσφαλείας στήν Ἀμερική. Καταδικάστηκε σέ θάνατο, ἔκανε κάποια αἴτηση νά τοῦ δοθῆ «χάρη» καί ἀναμένει τήν ἡμέρα πού θά ἀποφασισθῆ ἡ ἐκτέλεση τῆς ποινῆς τοῦ θανάτου. Εἶναι ἔνας ὑποψήφιος νεκρός. Ὅμως προσπαθεῖ μέσα στήν φυλακή, ἀναμένοντας τήν ἐκτέλεσή του, νά περνᾶ τίς ἡμέρες του δημιουργικά, διαβάζοντας, γράφοντας, λαμβάνοντας δέ καί τήν κατάλληλη μόρφωση. Βαπτίσθηκε ὀρθόδοξος, διαβάζει τά βιβλία μου, κυρίως τήν «ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία» καί θέλει νά ἀξιοποιήση τόν χρόνο τῆς ζωῆς του πού τοῦ ἀπέμεινε πρίν πεθάνη.

Κάποτε θά δημοσιεύσω ὁλόκληρη τήν ἀλληλογραφία πού ἔχω μαζί του, ὅπου θά φανῆ  τό πῶς ἀντιμετωπίζη δημιουργικά τόν σκληρό περιορισμό του σέ μιά φυλακή, ἀναμένοντας τόν θάνατό του. Ἐδῶ θά δημοσιεύσω δύο μικρά ἀποσπάσματα ἀπό ἐπιστολές του.

Τό πρῶτο ἀπόσπασμα εἶναι:

«Συνεχίζω νά διαβάζω ἀρκετά ἔργα ἁγίων, συμπεριλαμβανομένων καί ἀρκετῶν βιβλίων σας. Οἱ μελέτες αὐτές μέ κατέστησαν ἱκανό νά συγγράψω τέσσερα βιβλία καί τό πέμπτο εἶναι ἡ αὐτοβιογραφία δική μου καί τῆς συζύγου μου. Εἶμαι ἐνθουσιασμένος πού μοιράζομαι μαζί σας τόν καρπό πού ἐπέφερε τό βιβλίο σας. Σᾶς εὐχαριστῶ πού συνεργάζεσθε τόσο ὁλοκληρωμένα μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ.

Μιά ἐλπίδα εἶναι ὅτι θά μπορούσατε νά μοῦ γράψετε ἕνα γράμμα, καθώς πραγματικά αἰσθάνομαι παραγματικά πολύ κοντά σας. Ἡ ὅποια καθοδήγηση ἀπό ἐσᾶς θά ἦταν ἀνεκτίμητος θησαυρός.

Μιά ἄλλη ἐλπίδα εἶναι ἐάν θά μπορούσατε παρακαλῶ, νά προσευχηθῆτε γιά τήν σύζυγό μου καί γιά μένα. Ζητοῦμε προσευχή γιά ταπείνωση καί ὑπομονή, γιά νά περάσουμε ἀπό τά τρομερά τελώνια, καί μιά νέα ἔκκληση στό δικαστήριο ὄχι ἀπαραίτηττα γιά ἀπελευθέρωση, ἀλλά γιά νά μοῦ ἀφήση χρόνο γιά μετάνοια προτοῦ νά ἐκτελεστῶ.

Παραμένετε στίς νυκτερινές ἄγρυπνες προσευχές μου καί στήν καρδιά μου. Αὐτή τήν τήν στιγμή διαβάζω τήν «Ἰατρική ἐν Πνεύματι ἐπιστήμη». Παρακαλῶ, Γέροντα, τίς προσευχές σας καί τήν εὐλογία σας».

Εἶναι πραγματικά συγκινητικό νά ζητᾶ παράταση τῆς ἐκτέλεσής του γιά νά μετανοήση ἀκόμη περισσότερο.

Τό δεύτερο ἀπόσπασμα εἶναι ἀπό ἕνα ἄλλο γράμμα:

«Τά βιβλία σας μέ δίδαξαν γιά τήν διάσπαση τοῦ νοός στόν κόσμο καί γιά τήν ἀνάγκη μας νά τόν ἐπιστρέψουμε νά συγκεντρωθῆ μόνο στόν Θεό διά τῆς εὐχῆς τοῦ Ἰησοῦ. Δυστυχῶς, ἡ περισσότερη ἀπό τήν γνώση αὐτήν γιά μένα παραμένει στήν λογική καί ἀποτυγχάνει νά κατέβη στήν καρδιά. Ἀκολουθῶ τόν κανόνα τῆς προσευχῆς πού μοῦ δόθηκε ἀπό τόν πνευματικό μου – 4:30 μέ 6:30 τό πρωί 300 μετάνοιες μέ σταυρό καί τήν εὐχή, 200 «Μητέρα τοῦ Θεοῦ σῶσον με», λειτουργικά (Τρισάγιο, Πάτερ ἡμῶν, Σύμβολο τῆς Πίστεως, Ν´ Ψαλμό, κλπ) καί προσωπικές καθημερινές προσευχές, ἀκόμη νά προσεύχομαι μέ τίς Ὧρες καί νά γεμίζω τούς χρόνους ἀναμονῆς μέ τήν εὐχή. Πέρα ἀπό τό νά συγκεντρώνω ὅλη μου τήν προσοχή σέ λέξεις/πράξεις, μπορεῖτε νά μέ διδάξετε κάτι πού θά μέ βοηθήση περαιτέρω;».

Ὁ ἄνθρωπος αὐτός μέσα στήν φυλακή ὑψίστης ἀσφαλείας γιά θανατοποινίτες ζῆ ὡς ἡσυχαστής μοναχός! Γράφει:

«Ὁ Θεός μοῦ ἔδωσε μέ ἀφθονία τήν χάρη Του, ἀλλά ἡ ἀμέλειά μου μέ μαστίζει. Καταλήγοντας ὡς θανατοποινίτης, καταδικασμένος νά ἐκτελεστῶ, ἦταν ἕνα δύσκολο φορτίο καί μόνο ἡ συνεργασία μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ μετέτρεψε αὐτήν τήν ἀντιξοότητα σέ καταπληκτική εὐλογία. Ὁ σκοπός μου ἐδῶ εἶναι νά δείξω ὅτι αὐτό πού ὁ κόσμος βλέπει ὡς σωστό καί δίκαιο (μέ τό ὁποῖο κατακλυζόμαστε, ἀναλωνόμαστε), συχνά, μέ τόν Θεό, εἶναι ἀντίστροφο – ὅπως μέ τήν διαμονή μου στούς καταδικασμένους θανατοποινίτες νά εἶναι μία εὐλογία. Αὐτό χαρίζει τόσο μεγάλη πίστη/ἐμπιστοσύνη στόν Θεό!».

Εἶναι ἐκπληκτικό τό νά θεωρῆ τήν διαμονή του στούς καταδικασθέντες θανατοποινίτες ὡς εὐλογία Θεοῦ!!

Ὁ εὐλογημένος  αὐτός ἐπιστολογράφος μου, ὁ φίλος μου, χωρίς νά τόν γνωρίσω προσωπικά, μέ τόν ὁποῖο ἀνταλλάξαμε μέχρι τώρα δεκατρία (13) γράμματα, μετέτρεψε τήν φυλακή σέ ἀσκητήριο ἐρημικό καί ἐνῶ εἶναι θανατοποινίτης καί περιμένει τήν ἐκτέλεσή του, τόν ἐνδιαφέρει πῶς νά μετανοήση, πῶς θά ταπεινωθῆ, πῶς θά ἀποκτήση νοερά προσευχή, γιά νά συναντήση τόν Χριστό.

Πρέπει νά ὁμολογήσω ὅτι ἦταν ἀπό τίς πιό δύσκολες στιγμές τῆς ποιμαντικῆς μου διακονίας, νά συνομιλῶ μέ ἐπιστολές μέ ἕναν θανατοποινίτη! Εἶναι ὄντως ἕνα ἀκραῖο παράδειγμα, πού δείχνει τίς δυνατότητες πού ἔχουμε.

Πρέπει νά μάθουμε ὅτι καί τίς πιό τραγικές καταστάσεις τῆς ζωῆς μας, μποροῦμε νά τίς μετατρέπουμε σέ εὐλογία.

Ἑπομένως, τό σύνθημα «μένω στό σπίτι» εἶναι καλό στίς παροῦσες συνθῆκες ζωῆς, ἀλλά πρέπει νά συμπληρωθῆ μέ τό «τί κάνω ἤ πῶς ζῶ στό σπίτι» δημιουργικά.

Ὁ ἅγιος Σωφρόνιος ὁ ἁγιορείτης καί ἡσυχαστής συνιστοῦσε: «Γιά νά μή χάνετε τήν εὐλογία πού σᾶς ἔδωσε ὁ Θεός, ἀγωνισθεῖτε ν’ ἀφομοιώνετε κάθε σκέψη πού σᾶς ἐμπνέει καί νά διώχνετε κάθε λογισμό πού σᾶς φονεύει».

Πηγή

.