ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ
†Αρχιμ. Πέτρου Ηγουμ. Ι. Μονής Τιμ. Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας
- Πως μπορούμε να μεταδώσουμε τη σπουδαιότητα του Σταυρού στη ζωή μας σε εφήβους που έχουν δύσκολο παρελθόν και προβλήματα με τις οικογένειές τους;
Είναι ένα πολύ λεπτό θέμα, αλλά, κατά τον Απ Παύλο, ο Σταυρός έχει λόγο και ο λόγος αυτός είναι «τοις μεν απολλυμένοις μωρία, τοις δε σωζομένοις δύναμις Θεού» (Α’ Κορ. 1,18). Ο Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς λέει ότι το μυστήριο του Σταυρού ήταν ενεργό από τη δημιουργία του κόσμου, αλλά παραμένει μυστήριο ακόμη και μετά τον Χριστό.
Διότι, πως μπορεί κανείς να εξηγήσει ότι η κένωση και ο εξευτελισμός, που υπομένει κάθε άνθρωπος που σηκώνει τον σταυρό του, γίνονται αιτία για άφθαρτη δόξα; Όταν το μυστήριο αυτό είναι κρυφά ενεργό στη ζωή μας, ο Σταυρός αυτός έχει λόγο για τους άλλους ανθρώπους, με την έννοια ότι μπορούν να νιώσουν τη δύναμη του μυστηρίου αυτού μέσα μας. Αυτός είναι ο πιο δυνατός και ο πιο ασφαλής τρόπος να δώσουμε τη δική μας μαρτυρία για το μυστήριο του Σταυρού του Χριστού: όχι κηρύττοντας τον Σταυρό με λόγια, ειδικά αν δεν μας δόθηκε η διακονία αυτή από την Εκκλησία, αλλά βιώνοντάς το οι ίδιοι.
- Γιατί κάποτε αισθανόμαστε τον Θεό κοντά μας και άλλοτε Τον νιώθουμε πολύ μακριά;
Η φύση μας είναι αδύναμη και δεν μπορεί να βαστάξει την παρουσία του Θεού για πολύ καιρό. Προκειμένου η φύση μας να δυναμώσει, χρειαζόμαστε αυτές τις εναλλαγές: όταν ο Θεός είναι μακριά μας, μαθαίνουμε να μεμφόμαστε ταπεινά τον εαυτό μας και να Τον ευχαριστούμε ακόμη και γι’ αυτό. Όταν είναι μαζί μας, οφείλουμε να Τον λατρεύουμε με φόβο: «Δουλεύσατε τω κυρίω εν φόβω, και αγαλλιάσθε αυτώ εν τρόμω», λέει ο Ψαλμός (Ψαλμ. 2,11). Όταν είναι μαζί μας, είναι πιο φοβερό, αφού γνωρίζουμε ότι, ασταθείς όπως είμαστε, μπορούμε να προσβάλλουμε τη χάρη Του πολύ εύκολα. Όποτε χάνουμε την αίσθηση της παρουσίας Του, πρέπει να κατηγορούμε τον εαυτό μας και να χρησιμοποιούμε την απώλεια αυτή για την ταπείνωσή μας, γνωρίζοντας ότι ο Θεός δεν θα παραχωρήσει να πειραστούμε περισσότερο από όσο αντέχουμε (Α’ Κορ. 10,13).
3. Πως μπορούμε να εξασκήσουμε την ησυχία μέσα στο θορυβώδες περιβάλλον που ζούμε;
Κάποιος που δουλεύει στην πόλη και έχει οικογένεια δεν μπορεί να ζήσει ησυχαστική ζωή όπως ένας ερημίτης, αλλά ούτε πρέπει να αφήνει την καρδιά του να παραμένει κρύα, χωρίς προσευχή. Κατ’ αρχήν, πρέπει να έχουμε επίγνωση των συνθηκών της ζωής μας.
Από έναν ησυχαστή ο Θεός δεν αναμένει ιεραποστολικό έργο αλλά προσευχή, και η έρημος του παρέχει συνθήκες για τον ιδιαίτερο αυτό τρόπο ζωής. Οι ησυχαστές επιδιώκουν να ζουν διαρκώς στην παρουσία του Θεού, αλλά τους δίνονται συγκεκριμένες συνθήκες ζωής και θα κριθούν ανάλογα. Η εξάσκηση του ησυχασμού μέσα στον κόσμο είναι μάλλον αδύνατη, αλλιώς οι Πατέρες δεν θα κατέφευγαν στην έρημο για να ζήσουν ησυχαστική ζωή. Αυτός είναι ο κανόνας. Όχι πως δεν υπάρχουν εξαιρέσεις αφού η προσευχή είναι δώρο της Χάριτος του Παρακλήτου.
Ο Πατέρας του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά για παράδειγμα είχε την προσευχή «ΚΥΡΙΕ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ, ΥΙΕ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, ΕΛΕΗΣΟΝ ΜΕ» αν και ήταν μέλος του συμβουλίου του Αυτοκράτορα, στην Κωνσταντινούπολη.
Ωστόσο, η Θ. Λειτουργία της Κυριακής είναι ώρα απόλυτης προσευχής και ησυχίας για κάθε Χριστιανό. Η ώρα της Θ. Λειτουργίας είναι η προσευχή στη δική μας έρημο. Αν αμελούμε να πηγαίνουμε στην Εκκλησία την Κυριακή, αν και εφόσον μπορούμε, δεν μπορούμε να μιλάμε για την Ευχή του Ιησού, την αναγκαία εσωτερική μας ησυχία και ειρήνη και το γέμισμα της ζωής μας . Την έβδομη ημέρα της δημιουργίας, ο Θεός αναπαύθηκε (Γεν. 2,2), επέστρεψε στους κόλπους της προαιωνίου αγάπης της Αγίας Τριάδας. Αυτό είναι που χρειάζεται να κάνουμε και εμείς. Γι’ αυτό και η Κυριακή για τον καθένα μας, όπου και όπως και να ζει πρέπει και οφείλει να ανήκει στον Κύριο. Πρέπει να δίνουμε στον Θεό μια μερίδα, χρόνο δηλαδή από τον χρόνο μας, προσευχής καθημερινά, αλλά κυρίως οφείλουμε χωρίς καμιά άλλη δικαιολογιία να είμαστε παρόντες στη Θ. λειτουργία κάθε Κυριακή, ούτως ώστε η καρδιά μας να μην μένει στερημένη της παρουσίας του Παρακλήτου, του Κυρίου μας που Αυτός στη συνέχεια φροντίζει για όλα τα αναγκαία της σωτηρίας μας.
- Μπορεί η αναζήτηση πνευματικής καθοδήγησης να μας κάνει να αμελήσουμε τη συνομιλία προς τον Θεό μέσα στην καρδιά μας;
Στο Άγ. Όρος, ακόμη και μετά από πολλά χρόνια μοναχικής υπακοής, οι μοναχοί επιζητούν καθοδήγηση, διότι το θεωρούν σημάδι πνευματικής υγείας. Αν πρόκειται να συνομιλούμε με τον Θεό, οφείλουμε πρώτα να μάθουμε τη γλώσσα Του, και δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό χωρίς καθοδήγηση. Αν ταπεινά και ειλικρινά αναζητάμε το Πρόσωπο του Θεού, η καθοδήγηση διά του Πνευματικού Πατρός θα μας φέρει σε αυτό. Στην Εκκλησία, η Θ. Λειτουργία, η Πνευματική Πατρότητα, η Θ. Λατρεία γενικά -η προσευχή, ο Λόγος του Θεού, όλα αυτά γίνονται μία ζωή.
Αν επιζητούμε συμβουλή με υγιή τρόπο, η καθοδήγηση σίγουρα θα μας βοηθήσει να μάθουμε πως να συνομιλούμε με τον Θεό.
Επίσης, ο Πνευματικός Πατέρας επιθυμεί να συνδέσει όπως σε μία σχέση ερωτική την κάθε ψυχή με τον Νυμφίο Χριστό. Αν κάποιος άνθρωπος παραμένει στο ψυχολογικό επίπεδο, ο Πνευματικός Πατέρας οφείλει να τον ξυπνήσει να τον ταρακουνήσει ώστε να τον βοηθήσει να ανέβει από το ψυχολογικό επίπεδο στο πνευματικό και αυτό δεν γίνεται χωρίς την συμμετοχή του Αγ. Πνεύματος. Η διακονία της Πνευματικής Πατρότητας είναι κατά τον τύπο της πνευματικής εργασίας που έκανε ο Τίμιος Προδρόμου.
- Πως μπορούμε να βρούμε παρηγοριά τώρα που δεν μπορούμε να επισκεφτούμε τους Ι. Χώρους της πίστεως μας;;
Αυτούς τους 7 μήνες οι άνθρωποι στερηθήκαμε την Θ. Λειτουργία και την Λατρεία και προσευχή μας στις Εκκλησίες. Αν χρησιμοποιήσουμε σωστά αυτό τον πόνο της ελλείψεως, αυτό μπορεί να αποβεί και προνόμιο ακόμη. Ο ιός αυτός είναι διωγμός για όλο τον κόσμο, επεϕερε μια τόσο πρωτοφανή κρίση. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι σε κρίσιμους καιρούς η Χάρη του Θεού εκχέεται με ανερμήνευτους σε μας τρόπους . Αν μας στερούν την Εκκλησία μας η το να επισκεφτούμε το Μοναστήρι, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όλα τα άλλα μέσα: την επιμελή μελέτη του λόγου του Θεού, την προσευχή μας με την επίκληση του Αγ. Ονόματός Του, την φιλανθρωπία στους αδυνατότερους και ασθενέστερους και στα υλικά .
Σίγουρα ο Θεός προσωρινά και λόγω των εξαιρετικά δύσκολων συνθηκών χρησιμοποιεί μέσα τέτοια για να γεμίσει την καρδιά μας με την ίδια χάρη που θα λαμβάναμε αν μπορούσμε να είμαστε παρόντες ουσιαστικά και συνειδητά στη Λειτουργία, διότι δεν είναι κάτι που το επιλέγουμε, να είμαστε απόντες από το Κυριακό Τραπέζι της ζωής και υπάρξεως μας αλλά μας το επιβάλει αυτή η πρωτοφανής κρίση. Ο Θεός θα αναπληρώσει για τα υστέρήματά μας με τη Χάρη Του. Βεβαίως, κάτω από κανονικές συνθήκες, αν δεν πηγαίνουμε στην Εκκλησία, δεν μπορούμε να προσδοκούμε να βρούμε Χάρη στην προσευχή και κυρίως στα αιτήματα της ζωής και σωτηρίας μας.
6 Αν μας καταβάλλει ο ιός, αν αρρωστήσουμε σοβαρά πως να προσευχηθούμε πριν πεθάνουμε;
Την ώρα του θανάτου, όταν όλη η σύστασή μας θα διαλύεται, είναι πολύ πιθανό ότι δεν θα είμαστε ικανοί να προσευχηθούμε. Γι’ αυτό χρειάζεται να αρχίσουμε να προετοιμαζόμαστε από τώρα για εκείνη τη στιγμή του θανάτου μας.
Κάθε πρωί η πρώτη σκέψη του Γέροντος Σωφρόνιου ήταν ο επερχόμενος θάνατος και παρακαλούσε ένδακρυς τον Θεό να μην συμβεί αυτός ξαφνικά και να έχει μέχρι τέλους συναίσθηση και συνείδηση των πάντων. Αναφέρει παντα τον θάνατο στην πρωινή προσευχή του.
Εντούτοις, αν βρούμε τη δύναμη να προσευχηθούμε την ώρα του θανάτου μας, νομίζω πως θα πρέπει να συγκεντρωθούμε όπως πάντα σε κάθε προσευχή μας σε τρία πράγματα. Πρώτον, να ευχαριστήσουμε τον Θεό για όλες Του τις ευεργεσίες προς εμάς σε όλη μας τη ζωή και κυρίως ότι είμαστε Μέλη του Αγ, Σώματός Του, Μέλη της Εκκλησίας μας. Δεύτερον, να ζητήσουμε συγχώρεση για όλες τις φορές που Τον λυπήσαμε, με τις σκέψεις και πράξεις μας και πόσεως φορές Τον προσβάλαμε και Τον προδώσαμε και να ζητήσουμε συγχώρεση όσους αδικήσαμε, ζημιώσαμε, μειώσαμε, περιφρονήσαμε κ.λ.π. .
Τέλος, Τρίτον να Του ζητήσουμε να μας δεχθεί όπως είμαστε.
- Πως μπορεί κανείς να είναι και να παραμένει αληθινός Χριστιανός στον κόσμο αυτό, όπου όλα μας αναγκάζουν να ενδώσουμε στη φιλαυτία και στις δελεαστικές ηδονές της ζωής;
Ακριβώς τώρα είναι η πρόκληση να είμαστε όνομα και πράγμα Χριστιανοί. Ο Κύριος είπε, «ο υιός του ανθρώπου ελθών άρα ευρήσει την πίστην επί της γης;» (Λκ. 18,8).
Όσο περισσότερο πλησιάζουμε προς το τέλος του κόσμου, τόσο περισσότερο «ψυγήσεται η αγάπη των πολλών» (Ματθ. 24,12), αυτό όμως είναι και μεγάλη πρόκληση.
Πρόσεξα ότι αύτόν τον καιρό οι άνθρωποι συνθλίβονται από τη γενική ατμόσφαιρα της ηδονής και της αμαρτίας που κυριαρχεί στον κόσμο. Και όμως, ακόμη και αυτό γίνεται ευκαιρία για τον Θεό να εισέλθει στην καρδιά τους και να φέρει αλλαγή ώστε να συνειδητοποιήσουν τη ματαιότητα μιας τέτοιας ζωής. Όταν βλέπουμε πολέμους, ασθένειες, λιμούς και λοιμούς να συμβαίνουν, ο Κύριος δεν λέει «τρέξτε να κρυφτείτε», αλλά «επάρατε τας κεφαλάς υμών, διότι εγγίζει η απολύτρωσις υμών» (Λκ. 21,28). Επομένως, οι καιροί που ζούμε τώρα μας καλούν να σηκώσουμε ψηλά το κεφάλι μας, όχι να απελπισθούμε, αλλά να ενεργοποιήσουμε περισσότερο τον πνευματικό μας σύνδεσμο με τον Χριστό και να τον κάνουμε πιο δυνατό, προετοιμαζόμενοι για την ημέρα που «τον άνομον ο Κύριος ανελεί τω πνεύματι του στόματος αυτού και καταργήσει τη επιφανεία της παρουσίας αυτού» (Β’ Θεσσ. 2,8).