«ΤOΝ ΣΤΑΥΡOΝ ΣΟΥ ΧΡΙΣΤE ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΚΑI ΤΗΝ AΓIΑΝ ΣΟΥ AΝAΣΤΑΣΙΝ YΜΝΟYΜΕΝ ΚΑI ΔΟΞAΖΟΜΕΝ…
Ιδοὺ γὰρ ἦλθε διὰ τοῦ Σταυροῦ χαρὰ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ.»
Κάθε Κυριακή της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής έχει 2 θέματα, 2 νοήματα. Από το ένα μέρος η κάθε Κυριακή αποτελεί μέρος μιας συνέχειας στην οποία αποκαλύπτεται ο ρυθμός και η πνευματική«διαλεκτική» της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, από το άλλο μέρος, σύμφωνα με την ιστορική πορεία της ζωής της Εκκλησίας, κάθε Κυριακή της Μεγ. Τεσσαρακοστής απόκτησε και ένα 2ο θέμα.
Την Α’ Κυριακή των Νηστειών η Εκκλησία, γιορτάζει το θρίαμβο της Ορθοδοξίας. Γιορτάζει την νίκη της Ορθοδοξίας εναντίον των αιρέσεων και ειδικότερα θυμόμαστε τις νίκες εναντίον των εικονοκλαστών και την αναστήλωση και προσκύνηση των Ι. Εικόνων το 843. Τονίστηκε από του Ι. Βήματος τούτου στον Γ Κατανυνκτικό Εσπερινό της προηγουμένης Κυριακής ότι για την Εκκλησία μας Αίρεση δεν είναι μία λανθασμένη θεολογική αντίληψη, δεν είναι ακόμα μία παρερμηνεία κάποιων σημείων της Αγ Γραφής ή κάτι από την παράδοση της Εκκλησίας αλλά Αίρεση, όπως δηλώνει η ετυμολογία της λέξεως, είναι η επιλογή κάποιου μέρους της θεολογικής αλήθειας και η απολυτοποίησή του. Η αίρεση τεμαχίζει την αλήθεια, επιλέγει κάποιο μέρος, το απολυτοποιεί, και με τον τρόπο αυτόν παραποιεί και προσβάλλει ολόκληρη την αλήθεια. Όλες οι αιρέσεις, που εμφανίστηκαν στη πρώτη χιλιετία μετά Χριστόν, αντιμετωπίστηκαν από τις Ζ Οικουμενικές Συνόδους. Η νίκη της Ορθοδοξίας, που εορτάστηκε την Α’ Κυριακή της Μεγ. Τεσσαρακοστής, είναι νίκη εναντίον όλων των αιρέσεων, που αμφισβήτησαν την σωτηρία του ανθρώπου ως προσφορά της από τον Θεό Το ίδιο ισχύει και με την ανάμνηση του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά την Β’ Κυριακή της Μεγ Τεσσαρακοστής. Η Β’ Κυριακή της περιόδου αυτής έρχεται, όπως ειπώθηκε, ως προέκταση της Κυριακής της Ορθοδοξίας Η καταδίκη των εχθρών του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά με πρώτον τον Αιρετικό Βαρλαάμ και η υπεράσπιση της διδασκαλίας του από την Εκκλησία το 14ο αιώνα θεωρείται ο δεύτερος θρίαμβος της Ορθοδοξίας.
Ο Άγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας της Εκκλησίας και της Πατρίδας μας τον 14ο αιώνα πρόσφερε με την ζωή και την διδασκαλία του, τεράστιο πλούτο για την στήριξη του Ορθοδόξου Γένους και της Εκκλησίας όχι μόνο στην εποχή του, αλλά και σε ολόκληρη την σκοτεινή περίοδο της τουρκοκρατίας που επακολούθησε αλλά και μέχρι τις ημέρες μας. Περισσότερο «ενσωματωμένες» στο πνεύμα της Μεγ. Τεσσαρακοστής είναι οι Κυριακές της μνήμης του Αγ. Ιωάν της Κλίμακος την επομένη Δ’ Κυριακή και της Ος. Μαρίας της Αιγυπτίας την Ε’ Κυριακή των Νηστειών. Και τους 2 αυτούς Αγίους η Εκκλησία τους βλέπει σαν υπέρτατους φορείς και υπέρμαχους του χριστιανικού ασκητισμού όπως δηλαδή οφείλει και πρέπει να είναι παθοκτόνος και ασκητικός ο δικός μας αγώνας και η δική μας αγωνιστική πορεία μέχρι το Πάσχα. Ο Άγ. Ιωάννης διατύπωσε την ασκητική διδαχή του στα γραπτά του «Κλίμαξ» και η Οσία Μαρία με την εντυπωσιακή ζωή της. Η ανάμνησή τους κατά το δεύτερο 20ήμερο της περιόδου της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής έχει σκοπό να μας ενθαρρύνει και να μα εμπνεύσει όλους τους πιστούς που αγωνιζόμαστε να μην το βάλουμε κάτω. Να συνεχίσουμε εντείνοντας ακόμα περισσότερο τις πνευματικές και φυσικές μας προσπάθειες στο πνευματικό στάδιο του αγώνα μας.
Η σημερινή Γ΄ Κυριακή των Νηστειών είναι η «Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης».Όπως ήδη βλέπουμε μετά από τη Μεγάλη Δοξολογία και πριν μπούμε στην Θ. Λειτουργία ο Τ. Σταυρός μεταφέρθηκε μέσα σε δίσκο με τα πρώτα ευωδιαστά άνθη της ανοίξεως έξω του σκευοφυλακίου του Άγ. Βήματος και με μια σεμνή λιτανευτική πομπή τοποθετήθηκε στο κέντρο του Ναού κάτω από τον Κεντρικό Πολυέλαιο. Θα παραμένει στην είσοδο του Ναού όλη την υπόλοιπη εβδομάδα για προσκύνηση και ενδυνάμωση από τους πιστούς μας. Το θέμα της προσκυνήσεως του Τ. Σταυρού, κυριαρχεί σε όλη την υμνολογία χθες και σήμερα αλλά θα κυριαρχεί και σε όλη την ερχόμενη Εβδομάδα και θα παρουσιάζεται όχι στα πλαίσια του πόνου στο Γολγοθά αλλά μέσα στα πλαίσια της νίκης και της χαράς που απορρέει από την σταυρική θυσία του Εσταυρωμένου και Αναστάντος Κυρίου μας «Τὸν Σταυρόν σου Χριστὲ προσκυνοῦμεν καὶ τὴν ἁγίαν σου Ἀνάστασιν ὑμνοῦμεν καὶ δοξάζομεν·…….. Ιδοὺ γὰρ ἦλθε διὰ τοῦ Σταυροῦ χαρὰ ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ.».
Βρισκόμαστε στο μέσον χρονικά της Μεγ.Τεσσαρακοστής. Από τη μια πλευρά η φυσική και πνευματική προσπάθεια μας αρχίζει να γίνεται αισθητή και η φυσική κόπωση σε συνδυασμό με τις καραντίνες τα άσχημα καθημερινά νέα της πανδημίας και όλα όσα πρωτόγνωρα στην εποχή μας ζούμε σαν αποτελέσματα αυτής κάνουν ακόμα πιο φανερή την ανάγκη από βοήθεια και ενθάρρυνση, ελπίδα και εσωτερική χαρά, ειρήνη και πνευματική πλήρότητα. Από την άλλη πλευρά, αφού αντέξουμε την κόπωση, ήδη, δια του Τ. Σταυρού προβάλλεται σαν ιλαρό γλυκύ φως η αυγούλα πριν την ανατολή, η ακτινοβολία του Ανέσπερου Φωτός του Πάσχα που αρχίζει πλέον να γλυκοφαίνεται και να πλησιάζει πιο κοντά μας.
Η Μεγ. Τεσσαρακοστή είναι η σταύρωση των παθών και του κακού εαυτού μας, είναι η εμπειρία που αποκομίζουμε από την εντολή του Χριστού έτσι όπως λίγο πριν από του άμβωνος ακούστηκε στο σημερινό Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀρράτω τὸν Σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι.» (Μάρκ. 8, 34). Αλλά δεν μπορούμε να σηκώσουμε το σταυρό μας και να ακολουθήσουμε το Χριστό αν δεν ατενίσουμε και αν δεν αποδεχθούμε με την προσκύνησή μας το δικό Του Τίμιο Σταυρό που Εκείνος σήκωσε για να μας σώσει και να μας λυτρώσει από τα δεσμά της αμαρτίας. Ο δικός Του ο Τίμιος Σταυρός και όχι ο δικός μας, είναι εκείνος που μας σώζει και που δίνει νόημα και αξία στην ζωή μας.
Στη διάρκεια της νηστείας των 40 ημερών, και εμείς οι πιστοί στον Εσταυρωμένο Λυτρωτή και Σωτήρα μας σταυρωνόμαστε, νεκρωνόμαστε από τα πάθη μας, τα πολλά, που ο καθένας έχει και τα γνωρίζει, έχουμε εκτός αυτών των παθών μας και την πίκρα της ακηδίας της πνευματικής τεμπελιάς μας και της πτώσης από τις αμαρτίες και αστοχίες μας και γι’ αυτό υψώνεται ο Τίμιος και Ζωοποιός Σταυρός, για να λάβουμε ευλογία, ενίσχυση δύναμη, αναψυχή και υποστήριξή στον αγώνα μας.
Είμαστε σαν τους οδοιπόρους στο δύσκολο και μακρινό δρόμο που, κατάκοποι, κάθονται για λίγο να αναπαυθούν. Με τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό γλυκαίνει η πίκρα που νοιώθουμε από τη νηστεία, ενισχύεται στη πορεία μας σε ένα κόσμο έρημο έως ότου φθάσουμε στην Πνευματική Ιερουσαλήμ στην Ανάστασή του Θεανθρώπου που σημαίνει την δική μας Ανάσταση. Επειδή ο Σταυρός λέγεται Ξύλο Ζωής και είναι εκείνο το ξύλο που φυτεύτηκε στον Παράδεισο, γι’ αυτό και οι Άγιοι Πατέρες τοποθέτησαν Αυτόν στο μέσο της περιόδου της Μ. Τεσσαρακοστής για να μας θυμίζει του Αδάμ την ευδαιμονία και την πτώση του από αυτή, να μας θυμίζει ότι με τη συμμετοχή μας στο παρόν Ξύλο του Τ. Σταυρού δεν πεθαίνουμε πια αλλά ζωογονούμαστε.
Ο Τ. Σταυρός έπαψε πλέον να είναι το ατιμωτικό σύμβολο της αρχαιότητας, αλλά κατέστη η Ζωηφόρος δύναμη, το αήττητο τρόπαιο, το κραταιό όπλο, κατά τον Άγ. Ιουστίνο Πόποβιτς εναντίον του διαβόλου και το σταθερό στήριγμα στη ζωή μας. Θα ολοκληρώσουμε τις σκέψεις μας αυτή την σπουδαία εκκλησιαστική Αγία ημέρα με 2 ακόμα τελευταίες σκέψεις μου.
1) Ο Χριστιανός δεν γίνεται πνευματικότερος- αγιότερος, μέτοχος των Δωρεών του Αγ. Πνεύματος, μόνο με μία παθητική συμμετοχή στα Ι Μυστήρια της Εκκλησίας.
Μία τέτοια αντίληψη και θεώρηση θα έδειχνε ότι η σωτηρία είναι αποτέλεσμα μόνο της Χάριτος του Θεού χωρίς την ανθρώπινη δική μας συμμετοχή και συνέργεια.
Γίνεται και με τον αγώνα μας δηλαδή παράλληλα με την συνειδητή συμμετοχή στο Ι. Μυστήρια και την Θ Λατρεία της Εκκλησίας και με την χωρίς προϋποθέσεις απόλυτη τήρηση των εντολών του Χριστού.
Η τήρηση των Εντολών, της πίστεως στον Χριστό και της αγάπης στον συνάνθρωπο, μας καθιστά «ανοιχτούς» στη Χάρη του Θεού και δημιουργεί τις συνθήκες της ορθής μετοχής μας στη ζωή και στην πίστη της Εκκλησίας. Η τήρηση των Εντολών, της πίστεως στον Χριστό και της αγάπης στον συνάνθρωπο δεν είναι εύκολη εργασία. Απαιτεί σκληρό αγώνα κατά των παθών και των αμαρτιών μας, και κατά του αρχεκάκου διαβόλου, που μας πειράζει μέσω των παθών. Η πνευματική ζωή αποτελεί «μάτωμα» της ψυχής, δόση αίματος, κατά το «δος αίμα και λάβε Πνεύμα», και έτσι κατανοείται ως συσταύρωση με τον Χριστό και έτσι μπορεί να ισχύει ο σημερινός ευαγγελικός λόγος. «Ει τις θέλει οπίσω μου έρχεσθαι, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού καθ’ ημέραν και ακολουθείτω μοι» (Λουκ. 9, 23).
2) Ο Τ. Σταυρός του Χριστού αποτελεί την σωτηρία μας. Αυτός είναι η ωραιότητα της Εκκλησίας, η καθέδρα της Ορθοδόξου πίστεως, κατά τον Υμνογράφο ο «Σταυρός είναι ο φύλαξ πάσης της οικουμένης, ο Σταυρός είναι η ωραιότης της Εκκλησίας, ο Σταυρός είναι των βασιλέων το κραταίωμα ,ο Σταυρός είναι των πιστών το στήριγμα είναι των αγγέλων η δόξα και των δαιμόνων το τραύμα». Δεν έχουμε παρά να ζούμε καθημερινά με τον τρόπο που είπαμε.
Αν ο Τ. Σταυρός προπορεύεται και υπάρχει στην πορεία της ζωής και του πνευματικού αγώνος μας, τότε καθημερινά, με κάθε συμπεριφορά μας θα διαπιστώνουμε την συνεχή πνευματική ωρίμανση και μεταμόρφωσή μας, όχι βέβαια μόνο της εξωτερικής φύσεως μας, αυτό θα μας έκανε τυπολάτρες Φαρισαίους, αυτούς που ο κόσμος μας λέει τους Χριστιανούς με τους μεγάλους σταυρούς !!! αλλά την εν Χριστώ μεταμόρφωσή μας στον τρόπου ζωής και συμπεριφοράς. Έτσι με τον τρόπο αυτό θα μπορούμε να ανήκουμε και εμείς σε εκείνους που χαρμονικά θα προσμένουμε το «σημείον» του Υιού του Ανθρώπου, Αυτόν δηλαδή τον Τ. Σταυρό, όταν ως το Σύμβολό Του θα εμφανιστεί Προπορευόμενος κατά τη Δευτέρα Παρουσία. «Σταυρέ του Χριστού σκέπε ημάς τη δυνάμει Σου.
«Τὸν Σταυρόν σου Χριστὲ προσκυνοῦμεν καὶ τὴν ἁγίαν σου
Ἀνάστασιν ὑμνοῦμεν καὶ δοξάζομεν»