ΛΟΓΟΣ ΚΑΤΗΧΗΤΗΡΙΟΣ ΟΥΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΕΠΙ ΤΗ ΕΝΑΡΞΕΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ (2022)
+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ
ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ
ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ
ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ,
ΧΑΡΙΣ ΕΙΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ
ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ,
ΠΑΡ᾿ HΜΩΝ ΔΕ ΕΥΧΗ, ΕΥΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΗΣΙΣ
* * *
Τιμιώτατοι αδελφοί και προσφιλέστατα τέκνα εν Κυρίω,
Δοξάζουμε τον εν Τριάδι Θεό, τον Οδηγήσαντά μας στην Εκκλησία και πάλι σε αυτή στην πάνσεπτη
και ευλογημένη είσοδο μας στη περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, στο στάδιο της σωματικής και πνευματικής γυμνασίας και των ασκητικών αγώνων, για να προετοιμασθούμε Χριστοπρεπώς και να πορευθούμε με ταπείνωση προς την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα και την ζωηφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας.
Η άσκηση δεν είναι, βεβαίως, χαρακτηριστικό μόνο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ούτε μόνο υπόθεση και καθήκον των μοναχών, ούτε αποτέλεσμα εξωτερικών επιρροών επί του χριστιανικού ήθους, δηλαδή δεν είναι ένα παρείσακτο στοιχείο την ευσέβειά μας. Ο ασκητισμός ανήκει στον πυρήνα της χριστιανικής υπάρξεως και της ζωής της Εκκλησίας. Αποτελεί κλήση του Χριστού προς τους πιστούς και μαρτυρία της σωστικής παρουσίας Του στη ζωή μας. Δεν απευθυνόμαστε οι πιστοί σε ένα Θεό απρόσωπο και απρόσιτο, αλλά συγκεκριμένα στον Σαρκωθέντα Λόγο, στον αποκαλύψαντα την αγάπη του Θεού και Πατρός και την κοινωνία του Αγ. Πνεύματος, στο πλήρωμα της Χάριτος και της ελευθερίας
Με την έννοια αυτή η πλήρης θείων ευλογιών και ιδιαιτέρων βαθέων βιωμάτων Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, παραμένει μία δυναμική έκφραση και μία αποκάλυψη του πλούτου και της αληθείας του συνόλου της εκκλησιαστικής μας ζωής.
Τίποτε στη ζωή των πιστών δεν είναι αποσπασματικό και αυτοσκοπός. Η εν Χριστώ ζωή είναι μία ολιστική ζωή είναι δηλαδή μια ζωή ριζικής αλλαγής με βάση όμως τις παγιωμένες Αρχές της πίστεώς μας, μία ζωή αδιαίρετη. Μετάνοια, ταπεινοφροσύνη, προσευχή, νηστεία, έργα φιλανθρωπίας και ευποιΐας, είναι αλληλένδετα και προσανατολίζουν τον κάθε από εμάς πιστό στην Ευχαριστία της Εκκλησίας, στο βασικό και εσχατολογικό Μυστήριο της Βασιλείας του Θεού.
Οι ασκητικοί μας αγώνες είναι η αρχή, η «στενή πύλη», η οποία μας οδηγεί στα Άγια των Αγίων. Δεν υπάρχει στην Παράδοσή μας «άσκηση για την άσκηση» και για αυτό η άσκησή μας την περίοδο αυτή δεν έχει να κάνει με μία θεωρία αποτοξίνωσης σωματικής και μια εργασία ευεξίας, όπως αυτό συμβαίνει στα κέντρα γυμναστικής με τις ανατολίτικες τεχνικές τύπου γιόγκα, πυλάτες κ.λ.π. Ο ασκητισμός μέσα στην δισχιλιετή ζωή της Εκκλησίας μας είναι πάντοτε μία πορεία και ολοκληρώνεται αυτός ο αγώνας, όταν η άσκηση μας εκκλησιαστικοποιηθεί, όταν η άσκηση μας οδηγήσει στην συνειδητή συμμετοχή μας στη κοινωνία των Αχράντων Μυστηρίων, με την οποία Θ. Μετάληψη ενσωματωνόμεθα σε ενεργά μέλη Χριστού και στη ασταμάτητη κίνηση της Εκκλησίας προς τα Έσχατα, προς το τέλος, προς την Βασιλεία του Θεού.
Στο σημείο αυτό είναι καλό να υπενθυμίσουμε το παράδειγμα της τιμωμένης κατά την Ε΄ Κυριακή των Νηστειών Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, η οποία, μετά από 40 χρόνια σκληρής ασκήσεως και αδιάλειπτης προσευχής, επεδίωξε την μετάληψη του Αγίου Σώματος και Αίματος του Χριστού εκ των χειρών του Αγίου Ζωσιμά, με την επίγνωση ότι η Θ. Κοινωνία είναι η πηγή της ζωής και φάρμακο αθανασίας. Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας η οποία έλαβε χώρα στη Κρήτη το 2016 και η οποία αποκάλεσε την νηστεία «μέγα πνευματικό αγώνισμα» και «την κατεξοχή έκφραση του ασκητικού ιδεώδους της Ορθοδοξίας», τονίζει ότι «η αληθινή νηστεία αναφέρεται σε όλη την εν Χριστώ ζωή των πιστών και κορυφώνεται με την συμμετοχή μας στη Θ. Λατρεία και ιδιαίτερα στο Μυστήριο της Θ. Ευχαριστίας» (Η σπουδαιότης της νηστείας και η τήρησις αυτής σήμερον, § 1 και 3). Δεν νοείται Ορθόδοξη πνευματικότητα άνευ της συνειδητής συμμετοχής μας στη Θεία Λειτουργία και στη Θ. Ευχαριστία, δια της οποίας οι πιστοί γινόμαστε ένα σώμα, μία κοινωνία προσώπων, μία κοινότητα ζωής, μέτοχοι της «κοινής σωτηρίας» εν τω Σωτήρι Χριστώ, ο οποίος είναι το «κοινό αγαθό» όλων μας. Έτσι κατανοεί και καταλαβαίνει ο καθένας μας ότι η νηστεία της περιόδου είναι υποταγή και υπακοή στον κανόνα της Εκκλησίας, κοινοτική εμπειρία.
Συνεπώς, η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι μία πρόσκληση να ανακαλύψουμε και πάλι την Εκκλησία μας, ως τον τόπο και τον τρόπο του αγιασμού και της αγιότητάς μας, σαν πρόγευση και εικόνα της εκπάγλου φωτοχυσίας, της πληρότητας ζωής και της πεπληρωμένης χαράς της Βασιλείας του Θεού, που Εκείνος έχει ετοιμάσει για μας, όλο το ανθρώπινο Γένος από καταβολής κόσμου. Βιωματικά και θεολογικά είναι αδύνατο να κατανοήσουμε το πνεύμα της Αγ. και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, εάν δεν την θεωρήσουμε ως πορεία μας προς το Πάσχα.
Σε όλη αυτή την περίοδο της νηστείας διασώζεται μία «πασχαλινή αντίληψη» για την ζωή. Ο σκυθρωπός ασκητισμός είναι μία κακή αλλοίωση του χριστιανικού βιώματος, λήθη, αμνησία της ελθούσης Χάριτος και της ερχομένης Βασιλείας, είναι μία ζωή «σαν να μην ήλθε ποτέ ο Χριστός», χωρίς την προσδοκία της «αναστάσεως των νεκρών» και της «ζωής του μέλλοντος αιώνος».
Αυτό το πνεύμα της προσδοκίας της «αναστάσεως των νεκρών» και της «ζωής του μέλλοντος αιώνος» ενσάρκωνε η προ του Πάσχα νηστεία στην πρώτη, την Αρχαία Εκκλησία, σαν καιρός προετοιμασίας των κατηχουμένων για το Άγιο Βάπτισμα κατά την Θ. Λειτουργίαν της Αναστάσεως. Και όταν αργότερα, ο Κατηχητικός αυτός Χαρακτήρας της περιόδου της νηστείας αυτής αντικαταστάθηκε από το ήθος της μετανοίας, διασώθηκε και παραμένει ως υπόβαθρο η βίωση της «μετανοίας σαν το «δεύτερο βάπτισμά μας», το οποίο μας οδηγεί εκ νέου στη πασχάλια Ευχαριστιακή πληρότητα της εκκλησιαστικής ζωής, στον οίκο του Πατρός και στην κοινωνία του Αγ. Πνεύματος. Και εδώ η «άρσις του σταυρού των παθών μας» αποτελεί την οδό, το δρόμο μας προς την ανεκλάλητη χαρά της Αναστάσεως.
Τον δικό του βαρύ Σταυρό αίρει κατά τις άγιες αυτές ημέρες και ο ευσεβής Ουκρανικός Λαός, υφιστάμενος τα ανείπωτα δεινά ενός απρόκλητου και παράλογου επιθετικού πολέμου, ο οποίος σκορπά όπως άλλωστε κάθε πόλεμος πόνο και θάνατο. Συμπάσχοντες μετά των δοκιμαζομένων αδελφών και τέκνων ημών, εντείνουμε τις προσευχές και τις δεήσεις μας προς τον Κύριο του ελέους και Θεό της ειρήνης υπέρ της αμέσου καταπαύσεως του πυρός και της επικρατήσεως της δικαιοσύνης και της ειρήνης, οι οποίες είναι η πρόγευση της πεπληρωμένης χαράς της Βασιλείας του Θεού. Αυτή τη σωτηριώδη αλήθεια της Ορθοδόξου Πίστεως, της ευσεβείας και της Πνευματικότητάς στην ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, προβάλλει και το γεγονός του καθαγιασμού του Αγίου Μύρου, το οποίο, Χάριτι Θεού, θα τελέσουμε φέτος την Μεγάλη Εβδομάδα στο καθ ἡμᾶς Ιερό Κέντρο το Πατριαρχείο, εδώ στο μαρτυρικό και φωτεινό Σταυροαναστάσιμο Φανάρι.
Το ευλογημένο «θεουργικότατο έλαιον» αυτής της «Ευχαριστίας του Αγ. Μύρου» μεταδίδει δια του Ι. Μυστηρίου του Χρίσματος τις ποικίλες δωρεές και τα πολλών ειδών πνευματικά Χαρίσματα του Αγ. Πνεύματος σε κάθε νεοφώτιστο «ουρανοπολίτην», προς κραταίωση αυτού για την πορεία και την συμμετοχή του μέσα στη ζωή της Εκκλησίας με απαρχή, αφετηρία και βάση την συχνή και συνειδητή κοινωνία των Αχράντων Μυστηρίων, και σε μία ένθεη παρουσία και μαρτυρία περί της δωρεάς της Χάριτος και της ελπίδας της παρουσίας του Χριστού στο δοκιμαζόμενο από τις αμαρτίες κόσμο μας.
Ο χαρακτήρας του Αγ Πνεύματος σαν «δύναμη για επικοινωνία και κοινωνία μεταξύ Θεού και συνανθρώπων » αναδεικνύεται και στο τρόπο της παρασκευής του Αγ. Μύρου δια της εψήσεως των πολλών συστατικών του, τα οποία προσφέρονται από τις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες, αλλά και στο τόπο και το χρόνο της ευλογίας του εντός της Ευχαριστιακής Συνάξεως εντός της Θ. Λειτουργίας, που πραγματοποιείται αμέσως μετά τον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων. Υπενθυμίζουμε πατρικά ότι το Αγ. Μύρο εκτός της χρήσεως των νεοφωτίστων μετά το Άγιο Βάπτισμά τους, χρησιμοποιείται και σε άλλες εκκλησιαστικές χρήσεις που είναι η χρήση των προσερχομένων στην Ορθόδοξη Εκκλησία ετεροδόξων και πεπτωκότων, η χρήση στα εγκαίνια των Ναών, στην καθιέρωση των Αγίων Τραπεζών, στα Αντιμήνσια και αλλού.
Με αυτά τα αισθήματα, εύχομαι πατρικά να είναι εύδρομο το της νηστείας στάδιο και ανεμπόδιστη η δολιχοδρομία και ανοδική αγωνιστική πορεία όλων μας προς το Άγιο Πάσχα, το Πάσχα του Κυρίου, και απονέμουμε στους εν Χριστώ Αδελφούς Κληρικούς όλων των βαθμών και στα ανά την Οικουμένη προσφιλή και αγαπητά τέκνα της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας την Πατριαρχική μας ευλογία και την πατρική μας αγάπη και στοργή.
Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή 2022
† Ο Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος
διάπυρος προς Θεόν ευχέτης πάντων υμών
