ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ 25Η ΜΑΡΤΙΟΥ 2022
†ΑΡΧΙΙΜ. ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΚΑΤΡΑΜΑΔΟΥ
” Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον “.
Η 25η Μαρτίου, από την δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους και στη συνέχεια μέχρι τις μέρες μας, προσέλαβε για όλους τους Έλληνες ανά την Οικουμένη μία διπλή διάσταση.
Η πρώτη διάσταση είναι η Εκκλησιαστική, καθώς την ημέρα αυτή εορτάζουμε την κορυφαία Δεσποτική και Θεομητορική εορτή του Ευαγγελισμού της Παναγίας Παρθένου. Η δεύτερη διάσταση είναι η εθνική, καθώς σήμερα 201 χρόνια μετά έρχεται στο νου μας το θαύμα της Επαναστάσεως και της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας, ύστερα από μία μαύρη και μαρτυρική περίοδο τετρακοσίων χρόνων τουρκικής σκλαβιάς.
Με τον Ευαγγελισμό της Υπεραγίας Θεοτόκου αρχίζει να εξυφαίνεται το Μυστήριο της Θείας Οικονομίας· το σχέδιο της αγάπης του Θεού για την σωτηρία του κόσμου. Με τον Ευαγγελισμό μπαίνει το θεμέλιο της σωτηρίας μας.
Τί σημαίνει όμως σωτηρία;
Η λέξη σωτηρία προέρχεται από την λέξη σώος, που σημαίνει ο ακέραιος, ο ολόκληρος για να κατανοήσουμε ακόμα καλύτερα την έννοια αυτή ας φαντασθούμε ένα κρυστάλλινο καλλιτέχνημα μοναδικό, που πέφτει από απροσεξία μας και γίνεται θρύψαλα. Αυτό το κρυστάλλινο το μοναδικό καλλιτέχνημα ήταν ο άνθρωπος. Καλλιτέχνημα του Δημιουργού Θεού μας. Η αμαρτία το θρυμμάτισε. Ο Χριστός, ο Σωτήρας και Λυτρωτής μας έρχεται στη γη για να μαζέψει αυτά τα συντρίμμια και να αποκαταστήσει τον όλο άνθρωπο σώο και ολόκληρο, στο “αρχαίον κάλλος” στην πρώτη ομορφιά μας προ της πτώσεως. Αυτής, λοιπόν, της σωτηρίας το προανάκρουσμα εορτάζουμε σήμερα σε όλη την Ορθόδοξη Εκκλησία κάθε πιστός ανεξαρτήτου χρώματος γένους φυλής και γλώσσας.
“Ο Υιός του Θεού υιός της Παρθένου γίνεται“. Πραγματοποιείται το παράδοξο ,το “μόνον καινόν υπό τον ήλιον“. Ο Υιός του Θεού και Θεός, το δεύτερο πρόσωπο της Αγ. Τριάδος, ενώνεται με την ανθρώπινη φύση στην γαστέρα της Παναγίας Μητέρας μας και η φθαρμένη ανθρώπινη φύση ανακαινίζεται. Όπως ένα σκουριασμένο σίδερο, όταν πέσει στην φωτιά καθαρίζει και πυρακτώνεται και ακτινοβολεί αυτό πραγματοποιήθηκε στην φθαρμένη ανθρώπινη φύση, όταν ενώθηκε με την θεία φύση στο πρόσωπο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.”Και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται“. Αυτό το χαρμόσυνο μήνυμα το φέρνει όχι απλά μία αγγελική ύπαρξη αλλά ένας εκ των πρώτων Αρχαγγέλων ο Γαβριήλ προς την Αγία Κόρη εκεί στη Ναζαρέτ. Και Εκείνη δικαίως ξαφνιάζεται και ρωτά: Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Για να λάβει εκ του Αρχαγγέλου την θεϊκή απάντηση : “Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις Υψίστου επισκιάσει σοι“. Η απάντηση αυτή του Αρχαγγέλου δεν εξηγεί τίποτα λογικά. Όμως η Παρθένος την δέχεται και ταπεινά προσφέρεται να υπηρετήσει “την φανέρωση του απ’ αιώνος μυστηρίου της σωτηρίας μας“.Γίνεται η συνεργός της σωτηρίας μας με την αποδοχή της κλήσεως του Θεού. Γίνεται το παράδειγμα για όλους μας. Και σε όλους μας ο Θεός μας απευθύνει αυτή την μια την μοναδική κλήση και πρόσκληση .Αν την δεχθούμε θα μας επισκιάσει και εμάς “η δύναμις του Υψίστου“. Και “ει ο Θεός μεθ’ ημών, ουδείς καθ’ ημών“. Δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα και κανένα όχι μόνο ως άτομα, αλλά και ως Εκκλησία.
Σήμερα 25η Μαρτίου 2022 χρόνια από το γεγονός του Ευαγγελισμού της Παναγία και ο κόσμος είναι παντού γεμάτος πόνο, ακαταστασία μάχες, πολέμους αρρώστιες. Ο κόσμος συνεχίζει να ζει απομακρυσμένος από τον Χριστό, να λείπει πραγματικά από την ζωή του ή σε καλύτερη περίπτωση να ζει τελείως επιφανειακά και επιδερμικά την σχέση του μαζί Του σαν να μην πέρασε ποτέ από αυτή την ζωή σαν να μην μίλησε ποτέ για την Ειρήνη και την Αγάπη, σαν να μην ανέβηκε ποτέ στο Σταυρό για το ανθρώπινο γένος. Ζούμε ουσιαστικά και με επίγνωσή μας παραμένουμε αδιάφοροι προς την Εκκλησία και τα Μηνύματα Της και την πολεμούμε, την θέτουμε στο περιθώριο για το μουσείο για τα φολκλόρ.
Θέλουμε να ξεχνούμε ότι στη υπερδισχιλιετή ιστορία της δέχθηκε και δέχεται επιθέσεις. Οι διώκτες παραδόθηκαν στην λήθη. Η Εκκλησία λάμπει και θα λάμπει πάντα “υπέρ τον ήλιον” (Ι. Χρυσόστομος). Εμείς οι άνθρωποι θα ερχόμαστε και θα παρερχόμαστε. Τα καθεστώτα μεσουρανούν και βυθίζονται. Οι κυβερνήσεις ανεβαίνουν και κατεβαίνουν. Όμως η “δύναμις του Υψίστου ο Παράκλητος το Πνεύμα το Άγιον” που κατήλθε στην Παναγία, την Εορτή του Ευαγγελισμού Της κατασκηνώνει από την ημέρα της Πεντηκοστής στην Εκκλησία, την καθιστά αήττητη, δυνατή μέχρι της συντελείας των αιώνων. Αρκεί εμείς, τα μέλη Της, να συνειδητοποιούμε την ευθύνη μας και να αξιοποιούμε την δύναμη του Υψίστου ακτινοβολώντας γύρω μας φως και αγάπη Χριστού. Γι αυτό είναι λογικό να μην μπορούμε να συλλάβουμε το ύψος και την αξία της σημερινής Μεγάλης Ημέρας της Εκκλησίας «Ποιος μπορεί να συλλάβει το άπειρο βάθος του Μυστηρίου του Ευαγγελισμού; Μπροστά στο θαύμα ο λόγος υποχωρεί, η ανθρώπινη επιστημοσύνη παρανοεί. Εμείς με πίστη το προσεγγίζουμε με άπειρη ευγνωμοσύνη στο έλεος του Θεού και ομολογούμε ότι ο Θεός, στο πρόσωπο της Παναγίας, τοποθετεί μία γέφυρα μεταξύ ουρανού και γης. Η Θεοτόκος γίνεται η κλίμακα της ενανθρώπισης του Θεού και της θέωσης του ανθρώπου. Η ιερή στιγμή του Ευαγγελισμού είναι η αρχή της αναγέννησης του ανθρωπίνου γένους και της αποκατάστασής του στην αγάπη του Θεού, στο πρόσωπο του Χριστού.
Περνώντας τώρα στα καθ ημάς, στην εθνική διάσταση της σημερινής Εορτής θα επισημάνουμε την αρχή της αναγέννησης του σκλαβωμένου Γένους. Ο ταπεινός και σκλαβωμένος Ελληνισμός ξεσηκώνεται πριν από 201 χρόνια και επιτελεί το θαύμα της επανάστασης, ένα θαύμα που ξεπερνά τη λογική, αντίκειται στα δεδομένα της εποχής και οδηγεί στην οδό της ελευθερίας.
Σ’ αυτό τον ανυπέρβλητο αγώνα ο ρόλος της Εκκλησίας υπήρξε καταλυτικά σημαντικός, γιατί η Εκκλησία, ως η μόνη οργανωμένη οντότητα του σκλαβωμένου Ελληνισμού, έγινε μπροστάρισσα και οδηγός στον αγώνα για την ελευθερία. Ο αγώνας αυτός δε θα μπορούσε ποτέ να αναληφθεί αν στα τετρακόσια χρόνια της σκλαβιάς, η Εκκλησία, με τους Κληρικούς της, δεν αναλάμβανε το βαρύτατο ιστορικό χρέος να προστατέψει το Γένος από τους οργανωμένους εξισλαμισμούς, να διατηρήσει ζωντανή την Ελληνική γλώσσα και Παιδεία, την Ελληνική αυτοσυνειδησία, την πολύτιμη Θρησκευτική και πολιτιστική παράδοση του Ελληνισμού, την Ορθόδοξη πίστη, κρατώντας, έτσι, ακμαίο το όραμα της ελευθερίας. Αυτή η πίστη στον Χριστό και η αγάπη για την σκλαβωμένη Πατρίδα έγιναν οι βάσεις πάνω στις οποίες στηρίχθηκαν οι επαναστατημένοι πρόγονοί μας για να επιτύχουν την παλιγγενεσία.
Οι παρακάτω δηλώσεις έγιναν από την Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας όταν τον περασμένο Φεβρουάριο εγκαινίασε στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών την Έκθεση Κειμηλίων της Επαναστάσεως ενώπιον της Πολιτικής και Πολιτειακής Ηγεσίας του Τόπου «….. Σ’ όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, η Εκκλησία αποτέλεσε στοιχείο ενοποιητικό και διαμορφωτικό της ελληνικής ταυτότητας, δύναμη συνοχής έναντι αλλοθρήσκων και ετεροδόξων, καταφύγιο των διωκόμενων και συμπαραστάτρια του ελληνικού λαού στις δοκιμασίες του.
Η Εκκλησία διατήρησε τη γλώσσα και την ιστορία, διαπαιδαγωγώντας συστηματικά τα υπόδουλα τέκνα της, διαφυλάσσοντας την πνευματική τους ελευθερία. “Έως τριάκοντα επαρχίας περιήλθον, 10 σχολεία ελληνικά εποίησα, 200 σχολεία δια κοινά γράμματα”, γράφει ο Κοσμάς ο Αιτωλός το 1779. “Μόνη η παιδεία στερεώνει την θρησκεία εις τα έθνη”, διαβάζουμε στον Λόγιο Ερμή, το περιοδικό που ίδρυσε στη Βιέννη ο Αρχιμανδρίτης Άνθιμος Γαζής, το 1818. Και όταν θα έρθει η στιγμή του Μεγάλου Ξεσηκωμού, η Εκκλησία δεν θα προσφέρει στους εξεγερμένους μόνο ηθική συμπαράσταση και πνευματική καθοδήγηση, αλλά θα εισφέρει την ένθερμη συμμετοχή των λειτουργών της. Πάμπολλοι κληρικοί αφιέρωσαν στον κοινό αγώνα του Γένους τη ζωή, την ιερωσύνη, τις οικογένειες, τις περιουσίες τους. Άνοιξαν τα μοναστήρια, αληθινά “προπύργια της επανάστασής μας” κατά τον Μακρυγιάννη, πήραν τα όπλα, σαν απλοί μαχητές, πολέμησαν γενναία, συμμετείχαν στις εθνοσυνελεύσεις, πολλοί θυσιάστηκαν. Ο απλός κλήρος μπήκε ολόθυμα στον αγώνα, όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο Φωτάκος, πρώτος υπασπιστής και γραμματικός του Κολοκοτρώνη. “Ο κλήρος εφάνη εις τον αγώνα με τον σταυρόν και με την σπάθην εις τας χείρας, δια να σώση το πλανημένον ποίμνιον και οδηγήση αυτό εις την ελευθερίαν του, φυσικώς, πολιτικώς και θρησκευτικώς”. Η ιστορία έχει καταγράψει 11 Οικουμενικούς Πατριάρχες, με πρώτο τον Εθνοϊερομάρτυρα Γρηγόριο τον Ε΄, 100 Αρχιερείς και 6.000 κληρικούς και Mοναχούς, οι οποίοι, με το αίμα και τη θυσία τους, πότισαν το δένδρο της ελευθερίας.
Δεν είναι τυχαίο ότι στους περισσότερους, τους πίνακες της ιστορικής ζωγραφικής, τους οποίους φιλοτέχνησαν Έλληνες ζωγράφοι θέλοντας να διασώσουν τη μνήμη των ηρώων που χάρισαν στο έθνος την ελευθερία του και να αναπαραστήσουν κορυφαίες στιγμές της Επανάστασης, υπάρχει πάντοτε ένας Κληρικός της Εκκλησίας. Από τον εμβληματικό πίνακα του Θεόδωρου Βρυζάκη “Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί την σημαίαν της Επαναστάσεως” ως το “Φίλημα. Ο ασπασμός του Παπαφλέσσα από τον Ιμπραήμ” του Ανδρέα Γεωργιάδη – έναν πίνακα που εικονογραφεί το περιστατικό όπως το ζωντάνεψε στο ομώνυμο διήγημά του και ο Μιχαήλ Μητσάκης – οι Έλληνες Κληρικοί πάντα παρόντες, εμψυχώνοντας, πολεμώντας, οδηγούμενοι ακόμα και στο μαρτύριο. Τα ονόματά τους και οι πράξεις τους είναι περιλάλητα, αρχής γενομένης από το “Αναστήτωσαν οι Έλληνες” του Παλαιών Πατρών Γερμανού, που κρέμασε ο ίδιος το σπαθί για να ενθαρρύνει τους αγωνιστές. Ο Σαλώνων Ησαΐας, ο Ρωγών Ιωσήφ, ο Μεθώνης Γρηγόριος, ο Γρηγόριος Δικαίος-Παπαφλέσσας, ο Αθανάσιος Διάκος που υπήρξε μοναχός πριν γίνει κλέφτης, νωρίτερα ο Σουλιώτης ιερομόναχος Σαμουήλ στο Κούγκι, μερικά από τα ονόματα που διαφύλαξε η ιστορία, αλλά χιλιάδες οι ταπεινοί και ανώνυμοι ρασσοφόροι που εξεγέρθηκαν για την πίστη και την Πατρίδα, σε μια στιγμή πνευματικής ανάτασης και υπέρβασης. Τους ύμνησε η λαϊκή μούσα, με στίχους πανηγυρικούς: “Γιατί, γιατί σήμερα γιορτάζει η Παναγιά, γιορτάζει κι η Πατρίδα/ σαν βλέπουν διάκους με σπαθιά, παπάδες με ντουφέκια/ σαν βλέπουν και το Γερμανό, της Πάτρας το Δεσπότη/ για να βλογάει τ’ άρματα, να φχιέται τους λεβέντες”.
Το μήνυμα της σημερινής Μεγάλης Εκκλησιαστικής και Εθνικής Εορτής είναι ένα και βασικό και σωτήριο ότι Χριστός και Ελλάδα πάνε μαζί. Δυο μεγέθη άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους και αυτό συνιστά τιμή και ιερό χρέος όλων από τον πιο μικρό μέχρι το μεγαλύτερο, να κρατήσουμε Χριστό και Ελλάδα ζωντανά μέσα μας, Μόνο έτσι θα συνεχίζουμε να διατηρούμε την αυτοπεποίθησή μας· μόνο έτσι θα αναγκάσουμε τους σύγχρονους πολιορκητές του πολιτισμού της Πίστεως και της Πατρίδας μας να συνεχίσουν να μας υπολογίζουν και να μας σέβονται, μόνο έτσι θα καταφέρουμε να βλέπουμε το μέλλον μας με αισιοδοξία. Σήμερα, διακόσια και ένα χρόνια από το κορυφαίο γεγονός της νεότερης ελληνικής του Γένους ιστορίας μας, από τη μεγαλύτερη στιγμή του νέου ελληνισμού, Εορτές όπως η σημερινή, αποτελούν αναβάπτισμα και εμπλουτίζουν την ιστορική μας μνήμη και βαθαίνουν την αυτογνωσία μας Χρόνια πολλά και Ευλογημένα!
