ΠΛΗΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΧΘΕΙ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – ΧΩΡΑ ΜΕ ΠΛΗΘΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ Ο ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Κάθε χρόνο 300-330 εκατομμύρια τουρίστες ταξιδεύουν σε θρησκευτικούς προορισμούς, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, που αφορούν το 2017. Εκτιμάται ότι 600 εκατομμύρια ταξίδια σε εθνικό αλλά και διεθνές επίπεδο αποφέρουν έσοδα περίπου 15 δισεκατομμύρια ευρώ. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το Υπουργείο Τουρισμού του Ισραήλ, ο θρησκευτικός τουρισμός το 2019 αποτέλεσε το 50% της τουριστικής κίνησης, με το 53,9% των επισκεπτών να είναι Χριστιανοί, 25,6% Εβραίοι και 1,4% Μουσουλμάνοι. Το 18,8% των τουριστών χαρακτήρισε το ταξίδι του ως θρησκευτικού χαρακτήρα, ενώ το 25% δήλωσε ως κίνητρο την αναψυχή και την επίσκεψη μνημείων.

Στην Ελλάδα, που διαθέτει πληθώρα μοναδικών θρησκευτικών μνημείων, πολλά από τα οποία αναγνωρισμένα ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO, όπως το Άγιο Όρος, τα Μετέωρα, τα Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά Μνημεία της Θεσσαλονίκης, το Σπήλαιο της Αποκάλυψης στην Πάτμο και άλλα, δεν υπάρχουν αντίστοιχα στατιστικά στοιχεία, γίνονται όμως προσπάθειες για την περαιτέρω ανάπτυξη της εναλλακτικής αυτής μορφής τουρισμού τόσο από τους κατά τόπους δήμους όσο και από το ειδικό γραφείο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, που ιδρύθηκε πριν από 20 χρόνια.

Καταγραφή μνημείων και ειδικά μεταπτυχιακά προγράμματα

«Έχει γίνει καταγραφή των προσκυνημάτων των Ιερών Μονών, των ιερών εικόνων και ιερών λειψάνων από τις Μητροπόλεις που ανήκουν στην Εκκλησία της Ελλάδος», όμως «οι Ευρωπαίοι που έρχονται για γενικό τουρισμό και παράλληλα επισκέπτονται μνημεία θρησκευτικού ενδιαφέροντος δεν είναι δυνατό να καταγραφούν» τονίζει ο αρχιμανδρίτης Σπυρίδων Κατραμάδος, Γραμματέας της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Θρησκευτικού Τουρισμού της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, προσθέτοντας ότι η καταγραφή μπορεί να αφορά μόνο τους επισκέπτες από ανατολικές χώρες και η τάση είναι αυξητική. «Ενώ λοιπόν ο αριθμός των προσκυνητών είναι πολύ μεγάλος, εμείς δεν καταγράφουμε τον αριθμό των τουριστών. Άλλωστε, η φιλοσοφία της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν είναι να φτιαχτεί ένας ειδικός χώρος μόνο των προσκυνητών-τουριστών, αλλά οποιοσδήποτε έρχεται στην Ελλάδα για να χαρεί τη θάλασσα, το φαγητό της, την ιστορία και τον πολιτισμό της να έχει τη δυνατότητα να επισκεφθεί και τα μνημεία. Για εμάς είναι ένας συνδυασμός για τους ανθρώπους που έρχονται να περάσουν τις διακοπές τους στην Ελλάδα και συνδέεται η αναψυχή τους και με τα πολιτιστικά, τα ιστορικά και τα θρησκευτικά μνημεία της πατρίδας μας» δηλώνει στην «Οικονομική» ο αρχιμανδρίτης Σπυρίδων Κατραμάδος.

Πρόσφατα επισκέφθηκε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για ενημέρωση του μεταπτυχιακού προγράμματος Προσκυνηματικών Περιηγήσεων, που δημιουργήθηκε σε μια προσπάθεια να καλυφθεί το κενό στον τομέα αυτό, ώστε ικανά και εξειδικευμένα στελέχη να είναι σε θέση να προβάλουν με τον καλύτερο τρόπο και να ξεναγήσουν τους επισκέπτες στα μνημεία θρησκευτικού χαρακτήρα ανά την Ελλάδα. Σύμφωνα με τον Γραμματέα της Ειδικής Επιτροπής Θρησκευτικού Τουρισμού της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, είναι σε φάση ολοκλήρωσης το διακρατικό πρόγραμμα INTERREG για την ψηφιοποίηση των μοναστηριών και των ιερών κειμηλίων στις Μητροπόλεις των Κυκλάδων και του Βορείου και Ανατολικού Αιγαίου, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε και το ΙΝΤΕRREG MAGNUM, που αφορά και μοναστηριακά προϊόντα, για τα οποία γίνεται προσπάθεια να εξασφαλιστεί η πιστοποίηση ΠΟΠ. Στο εγγύς μέλλον περιλαμβάνεται και ο σχεδιασμός ενός διαύλου στα βήματα του Αποστόλου Παύλου με εμπλεκόμενες τις Μητροπόλεις της Δωδεκανήσου και της Κρήτης, που είναι περιοχές που προσέγγισε ο Απόστολος Παύλος.

Πόλος παγκόσμιας έλξης το Άγιο Όρος

Σύμφωνα με τον δήμαρχο Αριστοτέλη της Χαλκιδικής, που γειτνιάζει με την Αθωνική Πολιτεία, βάσει στοιχείων προ πανδημίας, περίπου 500.000 προσκυνητές πραγματοποιούν κάθε χρόνο τον παράπλου του Αγίου Όρους, προερχόμενοι ισομερώς από όλες τις γνωστές τουριστικές αγορές, ενώ αντίστοιχος είναι και ο αριθμός των προσκυνητών που διανυκτερεύουν στις Μονές. Πολλοί από αυτούς προέρχονται από Ρωσία, Ουκρανία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Σερβία, Κύπρο, Λίβανο, αλλά και Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία, Γαλλία, Ελλάδα.

«Τα έσοδα από αυτή τη δραστηριότητα είναι πολλαπλά και διανέμονται στις γύρω κοινότητες, με την Ουρανούπολη και την Ιερισσό, που αποτελούν τις φυσικές πύλες-λιμάνια του Αγίου Όρους, να λαμβάνουν το μεγαλύτερο οικονομικό όφελος: ναυτιλιακές εταιρείες, ξεναγοί, οδηγοί, εταιρείες μεταφοράς επισκεπτών, επιχειρήσεις ξενοδοχίας και εστίασης, επιχειρήσεις λιανικής πώλησης κ.λπ. κινούνται σε συνεχή προσκυνηματικό ρυθμό ολόκληρο τον χρόνο» τονίζει ο δήμαρχος Αριστοτέλη, Στυλιανός Βαλιάνος, και εξηγεί στην «Οικονομική» πως έχουν σχεδιαστεί 18 πυλώνες εναλλακτικού τουρισμού, ένας εκ των οποίων είναι και ο προσκυνηματικός.

Από την Αρναία στον Άθωνα

«Έχοντας καταγράψει το σύνολο των θρησκευτικών μνημείων πριν από τον Άθωνα, που αποτελεί την κορυφαία προσκυνηματική και πολιτιστική επιλογή, δημιουργήσαμε ένα δίκτυο προσκυνηματικών περιηγήσεων, που αποτελούν τη βάση κάθε επαγγελματικής παρουσίασης, αλλά και κάθε νέας συνεργασίας. Οι περιηγήσεις συνθέτουν χαρτογραφημένη διαδρομή με τίτλο “Από την Αρναία στον Άθωνα”, η οποία αποτελεί 7ήμερο πακέτο εναλλακτικών διακοπών, εμπλουτισμένο με πολλές μορφές τουρισμού, όπως η μοναστηριακή οινοποιία, η μοναστηριακή γαστρονομία, ο μουσειακός τουρισμός, οι αρχαιολογικές επισκέψεις, οι θεματικές κρουαζιέρες, κ.λπ.» δηλώνει ο δήμαρχος Αριστοτέλη.

Προσθέτει πως: «Με αυτά στην επικοινωνιακή εργαλειοθήκη προσεγγίζονται οι τουριστικές αγορές-στόχοι, που είναι η ρωσική, η ρουμανική, η ουκρανική, η βουλγαρική, η κυπριακή και η προσκυνηματική αγορά του Λιβάνου, η οποία συντίθεται από μια σπουδαία και εύρωστη χριστιανική κοινότητα. Η γειτνίαση με το Άγιον Όρος όμως μας παρέχει τη δυνατότητα να επεκτείνουμε την προωθητική μας δράση και σε ευρωπαϊκές αγορές της Δύσης, π.χ. στην Αυστρία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία. Έχουμε ήδη απευθυνθεί στη ρωσική τουριστική αγορά και ειδικότερα στην intellectual αγορά της Αγίας Πετρούπολης, πραγματοποιώντας D2D προγράμματα επαγγελματικών παρουσιάσεων σε Ρώσους tour operators, προκειμένου να τους εξοικειώσουμε με την προσκυνηματική δραστηριότητα πριν από τον Άθωνα. Η ίδια απεύθυνση στην αγορά του Καζακστάν μάς δίνει βήμα και λόγο στην προσέγγιση μιας νέας ομάδας επισκεπτών, προερχόμενης από την εύρωστη πόλη Άλματι, στα σύνορα με το Κιργιστάν. Προωθήσαμε την περιοχή στον Λίβανο και θα συνεχίσουμε μέσα από press και fam trips, που σχεδιάζονται να πραγματοποιηθούν τον επόμενο Μάιο, αλλά και τον επόμενο Οκτώβριο. Προσεγγίζουμε τις τουριστικές αγορές των ανατολικών Βαλκανίων και της Ουκρανίας μέσω των δραστηριοτήτων του φόρουμ διαβαλκανικής συνεργασίας, οι εργασίες του οποίου –ακόμη και εν μέσω πανδημίας– παρουσίασαν στους Βούλγαρους και Ρουμάνους ταξιδευτές το προσκυνηματικό πρόσωπο του προορισμού, με άμεσο αποτέλεσμα την προσέλκυση εύρωστων Βαλκάνιων στα πολυτελή καταλύματα της Ανατολικής Χαλκιδικής. Προωθούμε την κορυφαία προσκυνηματική περιήγηση του ορεινού όγκου στην κυπριακή τουριστική αγορά μέσω του προγράμματος για τον “ασημένιο τουρισμό”, το οποίο προσφάτως εκπονήσαμε σε συνεργασία με τον HATTA. Με κοινό παρονομαστή την εν λόγω συνεργασία, δημιουργήσαμε πακέτα συνδυαστικών προσκυνηματικών διακοπών, όπου ο πολιτισμός και το trekking, που εμπλουτίζουν τη δραστηριότητα του Αυστριακού και Γερμανού προσκυνητή στο Άγιον Όρος: τα διοχετεύουμε στις δύο τουριστικές αγορές με απόλυτο σεβασμό στις απαιτήσεις των ταξιδευτών. Προτείνουμε στους Ισπανούς επίσκεψη στο Άγιον Όρος, προκειμένου να ξεναγηθούν στο καταλανικό μουσείο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου, που αποτελεί το μοναδικό καταλανικό αποτύπωμα στον ελλαδικό χώρο. Οργανώνουμε οινικές δικτυώσεις των οινότοπων του Άθωνα με αντίστοιχους της Γαλλίας και της Ισπανίας. Πραγματοποιούμε επιδείξεις μοναστηριακής κουζίνας, μέσα από γαστρονομικές συζεύξεις Ιταλών και Αθωνιτών μοναχών. Εκείνο όμως που αναμένεται να απογειώσει την «προ-αθωνική φήμη» του προορισμού είναι το συνέδριο προσκυνηματικού τουρισμού, το οποίο προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί το 2023, καθώς η πανδημία δεν επέτρεψε τη διεξαγωγή του τα δύο προηγούμενα χρόνια. Ολόκληρη η παγκόσμια χριστιανική κοινότητα (ορθόδοξη και καθολική) αναμένεται στην περιοχή της Ιερισσού και της Ουρανούπολης, προκειμένου να πραγματοποιήσει ένα επιστημονικό, αλλά και βιωματικό, προσκυνηματικό ταξίδι με τίτλο “Από τον Αριστοτέλη στον Άθωνα”».

Το μοναστικό συγκρότημα των Μετεώρων

«Το επίπεδο του θρησκευτικού τουρισμού διασφαλίζει μΙα σταθερή αξία, η οποία τα τελευταία έτη, λόγω της πανδημίας της Covid-19, υπέστη σημαντικό περιορισμό στη ροή των επισκεπτών και των εσόδων, όπως συνέβη ευρύτερα στον τουριστικό κλάδο» τονίζει από την πλευρά του στην «Οικονομική» ο δήμαρχος Μετεώρων Θεόδωρος Αλέκος. «Ο θρησκευτικός τουρισμός αποτελεί πυλώνα ανάπτυξης για την ευρύτερη περιοχή. Ο Δήμος Μετεώρων διαθέτει ευρύ πολιτιστικό (και θρησκευτικό) απόθεμα και πέρα από το σύμπλεγμα των ιερών βράχων των Μετεώρων με τη μοναστική κοινότητα. Οι φορείς (πολιτεία, αυτοδιοίκηση, ιδιώτες) πρέπει να βελτιώσουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες και τις υποδομές. Να διαχειριστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη φέρουσα ικανότητα προς όφελος των επισκεπτών και να διαμορφωθεί μια ενιαία στρατηγική, η οποία θα αποφέρει πολλά και σημαντικά οφέλη, όχι μόνο για τον επισκέπτη αλλά και για την τοπική κοινωνία. Έμφαση, ειδικά για τα Μετέωρα, πρέπει να δοθεί στο θέμα ασφάλειας με χώρους στάθμευσης και σωστή διαχείριση της ροής των οχημάτων προς αποφυγή ατυχημάτων. Η συνεχής συνεργασία των φορέων επιβάλλει επαγρύπνηση και σωστή επικοινωνία μεταξύ τους για την επίτευξη του προσδοκώμενου αποτελέσματος» προσθέτει ο δήμαρχος Μετεώρων.

Μιλώντας για τη 2η σε δημοφιλία περιοχή θρησκευτικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα, ο Θ. Αλέκος επισημαίνει τον συνδυασμό της θρησκευτικής ανάγκης των επισκεπτών με άλλες τουριστικές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να προκύπτουν σημαντικά οικονομικά οφέλη. «Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι από την εν λόγω δραστηριότητα προκύπτουν τουριστικά γραφεία με αντικείμενο το θρησκευτικό ενδιαφέρον. Το προσκύνημα αποτελεί διαχρονικά βασικό κίνητρο μετακίνησης των ανθρώπων. Γενικά, δεν υπάρχουν στατιστικά στοιχεία που να καταδεικνύουν τα μετρήσιμα μεγέθη του θρησκευτικού τουρισμού. Η χώρα μας όμως καταγράφει μεγάλη ζήτηση, ενώ διαθέτει πολλά θρησκευτικά μνημεία. Αυτό το είδος τουρισμού έχει άμεση συνάφεια με τον περιηγητικό τουρισμό, τον εκπαιδευτικό και τον αγροτουρισμό» αναφέρει στην «ΟΕ».

Οι επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία

Σχετικά με τις εξελίξεις στην Ουκρανία και τους περιορισμούς στη Ρωσία, ο Δήμαρχος Μετεώρων αν και κάνει λόγο για χώρες με συντριπτικό ποσοστό ορθοδόξων και αρνητικές επιπτώσεις στον τουρισμό, τελικά εμφανίζεται αισιόδοξος. “Ο δήμος Μετεώρων δέχεται επισκέπτες από κάθε γωνιά της γης, κατέχει τη 2η θέση ως προς την επισκεψιμότητα στην Ελλάδα και τα κύρια αίτια επισκεψιμότητας  είναι η πολιτιστική (ευρυπολιτιστικό απόθεμα, τρόπος ζωής των μοναχών) και η φυσιολατρική (γεωφυσική) προσέγγιση. Έχοντας λοιπόν έναν πλουραλισμό και μια διασπορά ως τουριστικός προορισμός, περιορίζουμε ή και αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο, πλην επιχειρήσεων, που μονοπωλούν τις συναλλαγές τους με μια ή πολύ λίγες αγορές”, εξηγεί ο κ.Αλέκος.

“Είναι λογικό, ότι σε ότι αφορά την Ουκρανία και τη Ρωσία τα πράγματα είναι δύσκολα. Ο πόλεμος δεν είναι κάτι, που ευλογείται από το Θεό και μάλιστα όταν ένα χριστιανικό κράτος επιτίθεται και εισβάλλει σε ένα άλλο κράτος. Είναι καθαρά νομίζω καταδικαστέο από όλους. Είναι δεδομένο, ότι είναι μειωμένος ο αριθμός των επισκεπτών από τη Ρωσία και την Ουκρανία, αυτό όμως δε μειώνει σε τίποτα -αν οι συνθήκες οι υγειονομικές το επιτρέψουν- της επίσκεψης στην πατρίδα μας από πολλές άλλες περιοχές”, δηλώνει από την πλευρά του ο Αρχιμανδρίτης Σπυρίδων Κατραμάδος, Γραμματέας της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Θρησκευτικού Τουρισμού της Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

Μεταξύ των χωρών, που εκφράζουν έντονο ενδιαφέρον, όπως λέει, είναι το Ισραήλ, χώρες εντός, αλλά και εκτός ΕΕ. “Η Εκκλησία της Ελλάδος ετοιμάζεται το Μάιο να υπογράψει πρωτόκολλο συνεργασίας με την κυβέρνηση της Ιορδανίας για θέματα Πολιτισμού και Τουρισμού με έμφαση στον θρησκευτικό Τουρισμό. Το ίδιο συμβαίνει και με την Ουγγαρία. Πριν από λίγες ημέρες ήμουν στον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη και τον ενημέρωσα σχετικώς για την επιθυμία της κυβέρνησης της Ουγγαρίας, χώρος δηλαδή, που ανήκει πνευματικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και κάτω από την ευθύνη του Μητροπολίτου Αυστροουγγαρίας κ.Αρσενίου, για να υπάρξει μία συνεργασία της Εκκλησίας στην Ελλάδα με το κράτος της Ουγγαρίας. Υπάρχει επίσης μεγάλο ενδιαφέρον και από την Αλβανία, καθώς ήδη γίνονται κάποιες μεταπτυχιακές σπουδές στα θέματα του θρησκευτικού τουρισμού και εκφράστηκε και από το πανεπιστήμιο της Εκκλησίας της Αλβανίας η επιθυμία για μία συνεργασία. Δε χάνεται η Ελλάδα αν κοπεί η ροή των Ρώσων, δεν είναι μόνο η Ρωσία στο παγκόσμιο χάρτη. Είναι και όλες οι υπόλοιπες χώρες, που αγαπούν και επιθυμούν να επισκεφθούν την πατρίδα μας”, καταλήγει ο Αρχιμανδρίτης Σπ.Κατραμάδος.

Πηγή