ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ 12 ΦΕΒ 2023
†ΑΡΧΙΜ. ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΚΑΤΡΑΜΑΔΟΣ
Από την περασμένη Κυριακή εισήλθαμε στην Περίοδο του Τριωδίου. Εξηγήσαμε για το Λειτουργικό ΒΙΒΛΙΟ, τις 70 μέρες της περιόδου προετοιμασίας μας για το Πάσχα με τις 4 εβδομάδες πριν την Μ. Τεσσαρακοστή, τις 5 εβδομάδες της Αγ. και Μεγάλης Τεσσαρακοστής και την μοναδική, την καρδιά όλου του Εκκλησιαστικού Έτους την Μία, Αγία Μεγάλη Εβδομάδα.
Ακούστηκε από του Ι. τούτου Βήματος ότι η Αγία μας Εκκλησία τις 4 Κυριακές που προηγούνται της Μ. Τεσσαρακοστής μας προετοιμάζει προβάλλοντας μεγάλες αρετές που συνιστούν την πνευματική μας ζωή. Έτσι αρχικά την περασμένη Κυριακή, μέσα από την παραβολική ιστορία του Τελώνου και Φαρισαίου κατανοήσαμε τη σημασία της πρώτης μεγάλης και βασικής αρετής των χριστιανών που είναι η ταπείνωση. Ακούσαμε για την καταξιωμένη από τον Θεό ταπεινή προσευχή, η οποία σε συνδυασμό με την επίγνωση της αμαρτίας, θέτει τον πιστό άνθρωπο στη διαδικασία της μετάνοιας, της αλλαγής του τρόπου που σκέπτεται και κινείται πνευματικά και το αποτέλεσμα να εμπιστεύεται την ζωή του απόλυτα στα χέρια του Θεού. Τονίστηκε μεταξύ άλλων σκέψεων μας η σκέψη του Αγ. Αλβανίας ότι κάθε Φαρισαίος είναι άνθρωπος εσωτερικά διασπασμένος και διχασμένος καλλιεργεί το ψέμα, την υποκρισία και την παραπλάνηση. Δηλητηριάζει τις σχέσεις του με τον Θεό και τους άλλους. Η υπερηφάνεια και αυτοδικαίωση είναι τόσο επιλήψιμη και δαιμονική, όσο η αλαζονεία και αυτοπεποίθηση του σημερινού αδιάφορου πνευματικά ανθρώπου, που καυχάται για την υπεροχή του και την απελευθέρωσή του από την θρησκεία και την ηθική. Νοοτροπίες του Φαρισαίου και του Άθεου που φαίνονται αντίθετες και αλληλοσυγκρουόμενες η μία θρησκευτική και η άλλη κοσμική είναι στο βάθος το ίδιο άθεες. Είναι χωρίς Θεό, γιατί στην ουσία περιφρονούν και παραμερίζουν τον Θεό και στη θέση του βάζουν το είδωλο του ανθρώπινου εγώ και ολοκληρώσαμε τις σκέψεις μας με το ότι ο Θεός στους υπερήφανους αντιτάσσεται και στους ταπεινούς δίνει την Χάρη Του, την δυνατότητα της συμμετοχής δηλαδή στην επικοινωνία και κοινωνία μαζί Του και με όλους τους άλλους αδελφούς.
Σήμερα, με την παραβολή του Ασώτου Υιού, τονίζεται η σημασία της μετανοίας στο πρόσωπο του Ασώτου αλλά και το απαράδεκτο της τυφλής υποκρισίας και Φαρισαϊσμού του μεγαλύτερου Αδελφού, Τις ερχόμενες 2 Κυριακές (Κρίσεως-Αποκριάς) και (Τυρινής) θα μας υπομνήσει πρώτα το μεγαλείο της αγάπης της δικαιοκρισίας του Θεού και στη συνέχεια το μεγαλείο της φιλανθρωπίας Του.Υπάρχουν στην ανθρωπότητα αιώνια κείμενα. Αριστουργήματα τα οποία παραμένουν ανεπανάληπτα, ανεξίτηλα. Ι. Κείμενα. Ένα τέτοιο μοναδικό Κείμενο είναι και η περικοπή, την οποία μας παραθέτει ο Ευαγγελιστής Λουκάς, στο κεφάλαιο 15 και στους στίχους 11-32. Το 15ο κεφάλαιο του κατά Λουκάν Ευαγγελίου, περιλαμβάνει και άλλες παραβολές, όπως του «απολωλότος προβάτου», «της απωλεσθείσης δραχμής» και στη συνέχεια ακολουθεί του Ασώτου Υιού. Μέσα από αυτή την παραβολή ο Κύριος απάντηση στους επικριτές Του, γιατί ήταν «φίλος των τελωνών και των αμαρτωλών».
Η σημερινή ευαγγελική Περικοπή είναι η Παραβολή των Παραβολών. Έχει χαρακτηρισθεί το Ευαγγέλιο των Ευαγγελίων, το αγλάϊσμα των 32 Παραβολών του Κυρίου ένα μαργαριτάρι ανάμεσα στις παραβολές, και μόνο αυτή να υπήρχε μέσα στις σελίδες της Κ. Διαθήκης, αρκούσε να μας μεταφέρει και να μας δώσει το μήνυμα της πίστεώς μας, την πεμπτουσία του Χριστιανισμού, που είναι η μετάνοια η δική μας και η αγάπη του Θεού για μας. Μερικοί την ονομάζουν παραβολή του πρεσβύτερου Μεγαλύτερου Υιού. Η σημερινή Ευαγγελική ιστορία είναι η διατύπωση της πιο μεγάλης και της πιο ολοκληρωμένης καμπύλης που διαγράφει η ανθρώπινη ασωτία. Ο Κύριός μας μέσα σε 12 στίχους μας δίνει να κατανοήσουμε όλες τις συντεταγμένες της ανθρώπινης ασωτίας. Ο πρώτος Υιός, ο νεότερος, είναι το σύμβολο της ορατής, της εμφανούς ασωτίας, ενώ ο Πρεσβύτερος Υιός το σύμβολο της αφανούς ασωτίας. Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά Ο Πατέρας έχει δύο παιδιά. Είναι χαρακτηριστικό σύμβολο ότι τη θέση του Πατέρα παίρνει ο Θεός. Τα δύο παιδιά είναι οι δύο βασικές κατηγορίες των ανθρώπων: Αυτοί που θέλουν να ζουν χωρίς το Θεό και αυτοί που θέλουν να ζουν «εν Θεώ». Έχουμε αρχικά το προβάδισμα του Νεότερου Υιού, ο οποίος ζητάει από τον Πατέρα την περιουσία που του ανήκει. Ο Κύριος λέει ότι ο Πατέρας «διεϊλεν αύτοΐς τόν βίον». Δεν λέει ότι έδωσε στο μικρό Υιό αυτό που του ανήκει, αλλά έδωσε και στα δύο παιδιά, αυτό που τους ανήκε.
Εδώ έχουμε το πρώτο από τα πολλά μηνύματα της Εκκλησίας. Ο Πανάγαθος Πατέρας όλων των ανθρώπων προικίζει με τα ίδια προσόντα όλους τους ανθρώπους. Δίνει σε όλους το αυτεξούσιο, την ελευθερία, δίνει ψυχικά, σωματικά και πνευματικά χαρίσματα, δίνει δυνατότητες και προϋποθέσεις στον κάθε άνθρωπο να υπάρξει και να λειτουργήσει την ύπαρξή του, την προσωπικότητά του, με αυτεξουσιότητα και ελευθερία.Ο πρώτος παίρνει την περιουσία και φεύγει μακριά και εκεί την διασκορπίζει με ζωή άσωτη, σπάταλη, αμαρτωλή. Δεν λέει η παραβολή τι έκανε ο Πρεσβύτερος, αλλά από την εξέλιξη της διηγήσεως είναι σαφές ότι, εφόσον του δόθηκε και αυτού η περιουσία που του ανήκε την πήρε, αλλά δεν αποχωρίστηκε το σπίτι και τον Πατέρα. Κράτησε την θέση που είχε στην οικογένεια και φαινομενικά νομιμόφρων, υποταγμένος, εργατικός και επιμελής συνέχισε να ζει στο ίδιο σπιτικό με τον Πατέρα. Ενώ φαίνεται από την παραβολή ότι ο νεότερος Υιός φεύγει και χωρίζεται από τον Πατέρα, ο Πρεσβύτερος Υιός δημιουργεί έναν άλλο χωρισμό που δεν φαίνεται. Ο Πατέρας δείχνει να ζει τον πόνο του χωρισμού του νεότερου Υιού πονάει, ενδιαφέρεται, προσδοκά την επιστροφή του. Ο Πρεσβύτερος Υιός, όπως φαίνεται στη συμπεριφορά του στο τέλος της παραβολής, απορρίπτει τον νεότερο Υιό. Απορρίπτει τον αδελφό του, τον ξεχνάει. Αρχίζει να διαφοροποιεί την συμπεριφορά του έναντι του αδελφού του. Δεν συμβαδίζει με τον Πατέρα στα αισθήματα, στο σεβασμό της προσωπικότητας, στην αγάπη. Αυτός ο ψυχικός χωρισμός δεν φαίνεται αλλά αυτή είναι η πρώτη μορφή της κρυφής ασωτίας του Πρεσβυτέρου Υιού.
Είναι ασωτία το ότι ο Μεγαλύτερος Υιός δεν τρέφει αισθήματα, σκέψεις, φρονήματα, λαχτάρα, αγωνία, αγάπη για τον μικρότερο αδελφό του. Όλα αυτά που τρέφει ο Πατέρας για το νεότερο παιδί Του.Ο Μεγαλύτερος Υιός φαίνεται ότι είναι άνθρωπος του μόχθου, της νομιμότητας, της υποταγής στο Θεό. Διατηρεί όμως έντονα μέσα του την επιθυμία της απολαύσεως, της ευφροσύνης, αυτά που έκανε δηλαδή ο άσωτος αλλά δεν τα φανερώνει. Δεν τα ανακοινώνει. Δεν τα διεκδικεί. Δεν ζητάει τίποτα από τον Πατέρα. Τα στερείται φαινομενικά εκουσίως· αλλά μέσα του τα κρατάει ολοζώντανα τα θέλει. Είναι κάτι που ζεί έξω από τη σχέση Του με τον Πατέρα και εδώ διαφαίνεται ακόμα μια άλλη πλευρά της δικής του ασωτίας, χειρότερης της ασωτίας του νεότερου αδελφού του. Η Εκκλησία μας διδάσκει ότι είναι «ασωτία» το να κρατάμε επιθυμίες, θελήματα, δικαιώματα, σκέψεις, που δεν τολμάμε, ενώ τα θέλουμε να τα ανακοινώσουμε στο Θεό Πατέρα και φυσικό είναι να μην μπορούμε να τα κάνουμε προσευχή μας -αιτήματα μας. Αυτή η μορφή ασωτίας είναι βαθιά μέσα μας, μας εξαχρειώνει, μας αλλοιώνει, μας κάνει δίψυχους και διχασμένους, κυκλοθυμικούς χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Ενώ η πλευρά του νεότερου Υιού είναι φανερή, λανθασμένη μεν αλλά και κραυγαλέα. Ο Μεγαλύτερος Υιός ζει έντονα μία τραγική κατάσταση, «τοσαϋτα έτη δουλεύω σοι …». Όχι μόνο έχει ζωντανή την επιθυμία, αλλά μέσα στην απομόνωσή του, μέσα στην αυτονόμησή του την κρυφή, κάνει αυτή την επιθυμία κριτήριο για να αναπτύξει την επιθετικότητα εναντίον του Θεού όταν αργότερα Εκείνος θα δείξει τη στοργή Του στον νεότερο Υιό που επιστρέφει. Πολλές φορές οι άνθρωποι που υποτίθεται ότι εργαζόμαστε πνευματικά χρόνια μέσα στην Εκκλησία, αισθανόμαστε μία υπεροχή απέναντι στους αμαρτωλούς και δεν μπορούμε να παραδεχθούμε πως μπορεί οι αμαρτωλοί κάποια στιγμή να μετανοήσουν, να αλλάξουν ζωή και στο τέλος εκείνοι τελικά να σωθούν και εμείς όχι. Νομίζουμε πως έχουμε περισσότερα δικαιώματα από τους αμαρτωλούς απέναντι στο Θεό. Έχουμε κάνει κάποια καλά έργα και δεν προδώσαμε ποτέ την εμπιστοσύνη μας στο Θεό. Όμως έρχεται ο Κύριος και σήμερα όπως και την προηγουμένη Κυριακή να μας τονίσει πως τελικά η μετάνοια είναι πιο σπουδαία εργασία από τα νομιζόμενα φαινομενικά φαρισαϊκά έργα μας. Η σωτηρία του κάθε ανθρώπου, λέει ο Άγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας, είναι χάρισμα του Θεού στον άνθρωπο και δεν είναι αποτέλεσμα πολλών η λίγων καλών δικών μας πράξεων. Τα μέτρα του ανθρώπου, που κρίνει και καταδικάζει σύμφωνα με αυτά που βλέπει δεν είναι τελικά μέτρα Θεού. Σύμφωνα με τα ανθρώπινα κριτήρια ο ληστής ή η πόρνη, ο τελώνης και πολλοί άνθρωποι δεν θα έπρεπε να σωθούν. Ο Θεός όμως με την απέραντη αγάπη Του και με το μέτρο της δικής Του δικαιοσύνης τους σώζει. Ο αββάς Ισαάκ έλεγε: << Μπορεί ο θεός να ονομάζεται δίκαιος, αλλά περισσότερο είναι χρηστός και αγαθός>>. Από μας ζητάει να Του δώσουμε τον εαυτό μας. Να Του δώσουμε όλη την πνευματική ικμάδα και ζωντάνια μας. Ένας αναστεναγμός τελωνικός ή στεναγμός αληθινός, όπως του μετανοήσαντος ασώτου Υιού, έχει μεγαλύτερη βαρύτητα, όταν προέρχεται από το βάθος της καρδιάς, παρά ένα δοχείο συναισθηματικά δάκρυα, τόνιζε ο Όσιος Γέροντας Παΐσιος. Έτσι οφείλουμε να πλησιάσουμε τον Θεό με ταπείνωση και με διάθεση συντριβής του εγωισμού μας, για να σωθούμε.
Και η σημερινή Ευαγγελική Παραβολή αλλά και η Υμνολογία της περιόδου μας βοηθούν να ξαναδούμε την πνευματική μας κατάσταση μέσα σ’ αυτήν την προοπτική. «Εις εαυτόν δέ έλθων» (Λουκ. 15,17) είτε ανήκουμε στην κατηγορία του Ασώτου ή στην του Μεγαλύτερου Υιού. Όπου και αν είμαστε, όταν βρίσκουμε τον αληθινό μας εαυτό ξαναβρίσκουμε τον δρόμο του γυρισμού και της επανασύνδεσης μας με τον Θεό. Τότε η μετάνοια γίνεται βαθύ βίωμα, μια πνευματική εμπειρία της Χάριτος του Θεού που μας θεραπεύει από την αρρώστια της αμαρτίας. Ο αγώνας αποκτά νόημα και δυναμική, έστω και αν οι πτώσεις και οι αδυναμίες είναι πολλές, δεν μας βυθίζουν σε απόγνωση. Έστω και αν τα πάθη και τα λάθη, είναι μεγάλα και μας ταλαιπωρούν δεν μας τρομάζουν. Οι ενοχές, όσο βαριές και αν είναι, δεν μας αρρωσταίνουν ψυχικά. Άλλο έμμονες ενοχές, κατάθλιψη, φόβος, άγχος, πληγωμένος εγωισμός, για τις αμαρτίες και τα λάθη που κάναμε και άλλο εσωτερική συντριβή, ταπείνωση, αλλά και ψυχική γαλήνη, η οποία απορρέει από την αγάπη και τη Χάρη του Θεού, που μας αποδέχεται και μας περιμένει υπερνικώντας την αμαρτωλότητά μας, εφόσον είμαστε ειλικρινείς μαζί Του, με τον εαυτό μας και όλους τους άλλους γύρω μας. Ζούμε σ ένα κόσμο που είναι ανίκανος να αναγνωρίσει και να εμπιστευθεί τον Θεό ως Δημιουργό και Σωτήρα του, όπως βεβαιώνει ο Ευαγ. Ιωάννης. «Εν τω κόσμω ην, και ο κόσμος δι’ αυτού εγένετο, και ο κόσμος αυτόν ουκ έγνω», Ο Χριστός ήρθε και ήταν μέσα στον κόσμο και εξαιτίας του δημιουργήθηκε ο κόσμος, όμως ο κόσμος δεν τον αναγνώρισε. Η διαδρομή της ζωής μας έστω και αν νομίζουμε ότι ζούμε στο Πατρικό Σπίτι γίνεται τελικά μία εξορία όταν διαπιστώνουμε ότι ο αυτός ο κόσμος ο δημιουργημένος από τον Θεό για μας παραδίδεται και κυριαρχείται από τον «άρχοντα του αιώνος τούτου».Το φρόνημα του κόσμου διαχωρίζεται από το φρόνημα του Θεού. Ο σημερινός άνθρωπος ζει σε εξορία και αποξένωση από τον Θεό, σαν να μην υπάρχει Θεός ,να μην ήρθε ο Χριστός στη γη και τότε η τραγωδία μίας τέτοιας ζωή γίνεται πιο πικρή. Στην προσπάθειά να γευθούμε και να απολαύσουμε τον πλούτο της ζωής, να αποκτήσουμε πολλά την πληρώνουμε τελικά ακριβά. Την σημερινή λοιπόν Κυριακή του Ασώτου γιορτάζουμε όλοι. Όχι πως πανηγυρίζουμε τα χάλια μας.. Γιορτάζουμε την μακροθυμία του Θεού και παρακαλούμε για το Έλεος Του. Θρηνούμε, τη κατάντια μας που λυπούμε το Θεό Αυτή είναι η Αγιοπατερική Χαρμολύπη. Χαρά για το Έλεος του Θεού και λύπη, χωρίς απόγνωση, απελπισία για τις μικρές και μεγάλες μας αστοχίες και αμαρτίες. Ευχόμαστε σε όλους, «Χρόνια Πολλά», Χρόνια ευάρεστα & Χρόνια ευπρόσδεκτα στο Θεό, Χρόνια Μετανιωμένα. Με το καλό να αξιωθούμε να εισέλθουμε στο Στάδιο της Προπαρασκευής τη Μ. Τεσσαρακοστή και μέσα από τον αγώνα για κάθαρση και αγνισμό να αξιωθούμε να ζήσουμε την Χαρά της Αναστάσεως του Κυρίου μας και την δική μας προσωπική Ανάσταση. Αμήν
Πηγή Ενοριακό Φυλλάδιο 12 Φεβ 23
