Η Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΓ. ΙΑΚΩΒΟΥ ΤΟΥ ΑΔΕΛΦΟΘΕΟΥ
† ΑΡΧΙΜ. ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΚΑΤΡΑΜΑΔΟΥ
Η Ενορία μας κάθε χρόνο τελεί την πλησιέστερη Κυριακή στην ημερομηνία της 23ης Οκτωβρίου, της μνήμης του Αγ. Ιακώβου του Αδελφοθέου, Α΄ Επισκόπου Ιεροσολύμων, την Θ. Λειτουργία επ’ονόματί του, με την επιθυμία να συνεχιστεί η συνειδητή συμμετοχή όλων, όλου του πληρώματος της Εκκλησίας στα τελούμενα. Να αγωνιστούμε να υπερκερασθεί η αδιαφορία, η τυπικότητα, το ακατάλυπτο, το ανερμήνευτο, η απομόνωση και ο περιορισμός των τελουμένων μόνο για τους εντός του Αγ. Βήματος και τους Ψάλτες στα Αναλόγια. Η Θ. Λειτουργία την οποία τελούμε σήμερα είναι μία απέραντη Ευλογία. Η Λειτουργία δεν είναι ένα κείμενο μουσειακό που έρχεται από την αρχαιότητα χωρίς καμία θεμελίωση. Προβλέπεται και καθιερώνεται δια του Αγ. Πνεύματος από τον 32ο Κανόνα της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου. Το Άγ. Πνεύμα είναι εκείνο που καθιερώνει αυτή την Θ. Λειτουργία έργο του Αγίου Ενδόξου Αποστόλου Ιακώβου του Αδελφοθέου και θα μας τονίσει ότι η Εκκλησία, όλοι εμείς, είμαστε μέλη του Σώματος του Χριστού με κεφαλή τον ίδιο τον Κύριό και αυτή τη στιγμή αξιωνόμαστε να μετέχουμε στο γεγονός και το θαύμα της Εκκλησίας, που εκτείνεται στην ατελεύτητη αιωνιότητα της ζωής του Θεού στη τέλεση δηλαδή μίας ακόμα Θ. Λειτουργίας.
Α΄ ΜΗΝΥΜΑ. Λίγα στοιχεία για τον Άγ. Ιάκωβο τον Αδελφόθεο.
Ήταν γιός του Αγ. Ιωσήφ, του Μνήστορος της Κυρίας Θεοτόκου. Ο Ιωσήφ πριν αναλάβει, με την καθοδήγηση του Αγ. Πνεύματος, την φροντίδα της Παναγίας είχε οικογένεια, με γιούς και θυγατέρες, κάποια από τα παιδιά του μεγαλύτερα από την Κυρία Θεοτόκο. Τα νεότερα παιδιά του Ιωσήφ μεγάλωναν μαζί με τον Κύριό μας μέσα στην ίδια κατοικία, εργάζονταν μαζί στο εργαστήριο του «τέκτονα» πατέρα τους. Τα παιδιά του Ιωσήφ αρχικά δεν είχαν δεχθεί την αλήθεια, ότι ο Κύριος είναι ο Μεσσίας, ο απεσταλμένος του Θεού γιατί τον είχαν δει να μεγαλώνει σιγά-σιγά, όπως όλοι οι άνθρωποι, και να περνά από τις φάσεις, που περνά κατά την ανάπτυξη και το μεγάλωμά του κάθε άνθρωπος, έτσι αρνιόντουσαν να τον αποδεχθούν ως Μεσσία. Ο Ιάκωβος δεν είχε ακολουθήσει τον Χριστό κατά τη διάρκεια της εν ζωή διδασκαλίας Του. Μετά την ανάστασή Του ο Κύριος παρουσιάσθηκε σ’ αυτόν, κάνοντάς τον να πιστέψει και στην συνέχεια να αναλάβει σημαντικό ρόλο στην εδραίωση της Α’ Αποστολικής Εκκλησίας της Ιερουσαλήμ. (Α’ Κορινθίους 15:7· Πράξεις 15:6-29· Γαλάτες 2:9).Πράγματι υπήρξε στυλοβάτης της Εκκλησίας της Ιερουσαλήμ. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ιώσηπο, θανατώθηκε από τους Ιουδαίους με λιθοβολισμό το 62 μ.Χ. (Ιουδαϊκές Αρχαιολογίες, XX, 200).
Κατά μία άλλη εκδοχή θανατώθηκε μετά από ρίψη του από Ναό όπου κήρυττε. Στο πρόσωπό του αποδίδεται η μία προς τις 12 διασπαρμένες Ιουδαϊκές φυλές και η «Επιστολή Ιακώβου». Η Εκκλησία των Ιεροσολύμων από την εποχή του Αυτοκράτορα Μ. Κων/νου γίνεται Παγχριστιανικό Προσκυνηματικό Κέντρο. Εκεί δημιουργείται η πρώτη μορφή της Θ. Λειτουργίας. Η Λειτουργία Ιακώβου του Αδελφοθέου είναι η πρώτη Αποστολική Λειτουργία. Διασώζει τον λειτουργικό τύπο της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων, την απλότητα της Λατρείας των Αποστολικών χρόνων και από αυτή την πρώτη μοντέλο Λειτουργία προήλθαν στη συνέχεια η Λειτουργία του Μ. Βασιλείου, που τελείται 10 φορές το χρόνο και η του Ι. Χρυσοστόμου. Τον 12ο αιώνα όταν η Ρώμη καθιερώνει στη Δύση το Ρωμαϊκό Λατίνικο Τυπικό, η Κωνσταντινούπολη καθιερώνει το Βυζαντινό Τυπικό χάρη λειτουργικής ενοποιήσεως, τελώντας πλέον συνεχώς την Θ. Λειτουργία του Ι. Χρυσοστόμου.
Β΄ ΜΗΝΥΜΑ Στη συνέχεια θα αναφέρω λίγα πράγματα που αφορούν την σημερινή Ευαγγελική περικοπή η οποία περιγράφει το θαύμα της θεραπείας του δαιμονιζομένου. Το κρίσιμο στοιχείο της σημερινής ιστορίας είναι η συμπεριφορά των Γεργεσηνών, οι οποίοι αντί να μείνουν έκθαμβοι μπροστά στο θαύμα, αντί να απονείμουν δόξα και ευγνωμοσύνη στον Πανάγιο Θεό, αντί να αισθανθούν δέος και να συγκλονιστεί η καρδιά τους από αυτό το γεγονός, εκείνοι ζήτησαν από τον Χριστό να φύγει μακριά τους, να φύγει από την πόλη τους, να φύγει από την περιοχή τους. Προτίμησαν το υλικό κέρδος, την πλεονεξία, την αισχρή και άδικη απόκτηση των υλικών αγαθών. Απομάκρυναν από την πόλη και τις καρδιές τους την πηγή όλων των αγαθών, Αυτόν που είναι ο Δημιουργός των αγαθών. Στερήθηκαν το Χριστό για να συνεχίσουν το αισχρό τους εμπόριο. Στη σημερινή Ευαγγελική περικοπή παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αρνούνται το Θεό, όχι γιατί ο Θεός δεν υπάρχει, αλλά γιατί έχουμε πάθη τα οποία αμαυρώνουν την όραση του Θεού. Και τρία είναι τα μεγάλα πάθη του ανθρώπου ο Εγωισμός, η πλεονεξία και σαρκολατρεία.
Από αυτά τα τρία θανατηφόρα πάθη, προκύπτουν και όλα τα υπόλοιπα πάθη, όλες οι υπόλοιπες κακότητες. Για να νικηθούν τα τρία μεγάλα κακά η Εκκλησία αντιπροτείνει την υπέρβασή τους με υπακοή, ακτημοσύνη και παρθενία. Γι ’ αυτό και η σημερινή Ευαγγελική περικοπή είναι τόσο επίκαιρη, γιατί ακριβώς δεικνύει το γιατί ο κόσμος, γιατί τελικά η Οικουμένη, γιατί η ζωή μας απομακρύνει τον Χριστό για τα άνομα και αισχρά πάθη μας και σε αυτή την δύσκολη ιστορικά συγκύρια που ζει ο σκοτισμένος και αδιάφορος για τα πνευματικά κόσμος, καλούμαστε να στραφούμε διά της συνειδητής παρουσίας μας στη ζωή και στη λατρεία της Εκκλησίας στον Κύριο με τον Οποίο μπορούμε όσοι το επιθυμούμε να συνδεόμαστε σε κάθε Θ. Λειτουργία και να ζητήσουμε το άπειρο έλεός Του, τη Χάρη Του, την Ευλογία Του, τον Αγιασμό Του, τη θεραπεία μας από κάθε είδους δαιμονικό περίπαιγμα. Μόνο συμμετέχοντας συνειδητά και κοινωνούντες το Αγ. Σώμα και το Τ. Αίμα Του μπορούμε να γίνουμε μέτοχοι της Θ. Χάριτος και Χριστοφόροι αντι δαιμονοφόροι.
Γ ΜΗΝΥΜΑ Η Θ. Λειτουργία είναι ο τόπος και ο χώρος της σωτηρίας μας. Με κέντρο και ουσία το Ι. Μυστήριο της Θ. Ευχαριστίας, η Θ. Λειτουργία θεωρείται το πλήρωμα όλων των Μυστηρίων της Εκκλησίας. Η συμμετοχή του κάθε βαπτισμένου και μυρωμένου χριστιανού δεν είναι μία πράξη τυπική, ένας ξηρός τύπος, αλλά μια πράξη πίστεως, μια πράξη μυστηριακή, μία πράξη που έχει ένα βαθιά μεταμορφωτικό χαρακτήρα. Μέσα σε ένα κόσμο διαιρέσεων, αδιαφορίας, αναισθησίας και ατομισμού, η Θ. Λειτουργία είναι δεσμός αγάπης & ειρήνης, δεσμός ενότητας & αδελφοσύνης. Συμμετέχει ο κάθε πιστός όχι σαν άτομο εγωκεντρικό, αλλά σαν Μέλος του Σώματος του Χριστού, μαζί με όλη την Εκκλησία και με την στρατευόμενη και με την θριαμβεύουσα Εκκλησία.
Η Θ. Λειτουργία είναι το Μυστήριο, που προσφέρεται από την Εκκλησία σαν αλήθεια πίστεως και όχι σαν αλήθεια που θα την κατανόηση κανείς με την επιστημονική έρευνα και μελέτη. Στη Θ. Λειτουργία βλέπουμε την δύναμη εκείνη που «μεταποιεί» τους πιστούς, μας κάνει «σύσσωμους» και «σύναιμους» του Χριστού, «Χριστοφόρους» και «Θεοφόρους». Παύει ο άνθρωπος να είναι πηλός και χώμα, έχει «τον Χριστόν κατοικούντα εν αυτώ», σύμφωνα με τους λόγους του Κυρίου «ό τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα, εν εμοί μένει, καγώ εν αυτώ» (Ίωαν. 6, 54) και η πίστη στο Θεό και η συμμετοχή στη Θ. Λατρεία, στην Κυριακάτικη Ευχαριστιακή Σύναξη, τουλάχιστον, αποτελούν για κάθε Μέλος της Εκκλησίας δυο πραγματικότητες αξεχώριστες.
Ο αληθινός χριστιανός δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τη Θ. Λειτουργού. Τα υπερώα του Μ. Δείπνου και της Πεντηκοστής, που συνέχειά τους είναι οι Ι. Ναοί, αποτελούν κατεξοχήν τους τόπους της παρουσίας ταυ Θεού και την διανομή των χαρισμάτων του Παρακλήτου. Η «ομοθυμαδόν επί το αυτό» παρουσία και ενεργός συμμετοχή μας εκφράζει την ενότητα του Εκκλησιαστικού Σώματος. Αυτή την αλήθεια απείχαν και οι Πατέρες, όταν στη Σύνοδο του 691 μ.Χ. παραγγέλλουν να αποκόπτεται από το Σώμα της Εκκλησίας εκείνος που, χωρίς σοβαρό λόγο, δεν εκκλησιάζεται για τρεις συνεχείς Κυριακές.
Ο τακτικός εκκλησιασμός δεν αποτελεί μια απλή συνήθεια, ένα τυπικό θρησκευτικό καθήκον, μια κοινωνική υποχρέωση, μια ψυχολογική διέξοδο από τον ασφυκτικό κλοιό της καθημερινότητος. Με την προσέλευσή μας στο Ναό εκφράζουμε μιαν υπαρξιακή ανάγκη μας να ζήσουμε ειρηνικά, αληθινά, και αυθεντικά. Να συναντήσουμε την Πηγή της ζωής, το Δημιουργό και να ενωθούμε μαζί Του. Να εκφράσουμε την αγάπη και την ευλάβειά μας στην Παναγία και στους Αγίους του φίλους του Θεού που πρεσβεύουν για μας.
Ο τακτικός εκκλησιασμός μας κάνει να νιώσουμε δίπλα μας ο ένας το άλλο, ως πνευματικούς αδελφούς. Να κοινωνήσουμε και να επικοινωνήσουμε. Το Αγ. Σώμα και το Τ. Αίμα του Χριστού, που μεταλαβαίνουμε στη Θεία Λειτουργία, χαρίζουν αυτή την πληρότητα, μας κάνουν να αισθανόμαστε «συμπολίτες των αγίων και οικείοι του Θεού». Έτσι, αναχωρούμε από το Ναό με τη δύναμη για ν’ αντιμετωπίσουμε σύμφωνα με το Θείο θέλημα και με την προοπτική της αιώνιας ζωής τη φθαρτότητα του καθημερινού μας δύσκολου και πολυτάραχου βίου μας. Η Αγ. Τράπεζα πρέπει να είναι η αφετηρία όλης της πνευματικής, όσο και κοινωνικής δραστηριότητάς μας, αλλά και η προέκταση συνολικά του βίου μας και η Θ. Λειτουργία η δύναμη, το οξυγόνο, ο βασικός λόγος ύπαρξής μας μέσα στον κόσμο. Είναι το σπουδαιότερο έργο το οποίο μπορεί να επιτελέσει ένας άνθρωπος πάνω στη γη, γιατί ξεπερνά τα ανθρώπινα δεδομένα και έχει την αναφορά του στον ουρανό
Αναρωτιόμαστε: Γιατί ο κόσμος απομακρύνθηκε από την Εκκλησία; Γιατί οι νεότεροι δεν πλησιάζουν την Ενορία; Γιατί θεωρούν την Εκκλησία και εμάς τους πιστούς ξεπερασμένους και περιθωριακούς, περιττούς; Γιατί ενοχλούνται από τις καμπάνες; Μα η απάντηση είναι απλή. Γιατί ο λαός μας πάσχει από λειτουργική ένδεια και είναι λειτουργικά ακατήχητος και απαίδευτος και γιατί και όλοι εμείς δεν επιμένουμε στην λειτουργική ζωή, δεν διδάσκουμε με το προσωπικό μας παράδειγμα, ότι η Ορθοδοξία, η πίστη, η Εκκλησία δεν υφίστανται, δεν υπάρχουν χωρίς Ορθόδοξο λειτουργικό βίωμα.
Με αυτές τις σκέψεις και με πνεύμα συνέσεως, προσοχής και προσευχής σας προσκαλώ να συμμετέχουμε στην αναίμακτη Θ. Λατρεία.