ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ 2025
†ΑΡΧΙΜ. ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΚΑΤΡΑΜΑΔΟΥ
«ΙΔΟΥ ΚΑΙΡΟΣ ΕΥΠΡΟΣΔΕΚΤΟΣ, ΙΔΟΥ ΚΑΙΡΟΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ
ΑΠΟΘΩΜΕΘΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΣΚΟΤΟΥΣ ΚΑΙ ΕΝΔΥΣΩΜΕΘΑ ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ…»
(ΙΔΙΟΜΕΛΟ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΙΧΩΝ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ)
Πατέρες και Αδελφοί μου, Αν πάντοτε ο χρόνος είχε μια ιδιαίτερη σημασία για τον άνθρωπο, κάτω από τη χριστιανική σκοπιά αποκτά ασύγκριτα μεγαλύτερη αξία. Ο χρόνος πλέον είναι ιερός. Αγιάστηκε, επειδή στον ιστορικό χρόνο εισήλθε με την ενανθρώπησή Του και έζησε ο ίδιος ο Θεάνθρωπος Κύριός μας. Η έλευση του Χριστού στον κόσμο δηλοποιεί ότι «ήλθε το πλήρωμα του χρόνου» (Γαλ. 4,4) ότι «πεπλήρωται ο καιρός και ήγγικεν η βασιλεία του Θεού» (Μαρκ. 1,5). Οι χριστιανοί ζούμε σε μια καινούργια εποχή, που εγκαινίασε η έλευση του Χριστού και η οποία φτάνει μέχρι την ώρα της ένδοξης επανόδου Του στη Δευτέρα Παρουσία Του. Ο χρόνος που τώρα ζούμε είναι ο χρόνος της Εκκλησίας. Αποτελεί τον χρόνο στη διάρκεια του οποίου αγωνιζόμαστε να ανταποκριθούμε στην κλήση που μας απηύθυνε ο Θεός να πραγματοποιήσουμε τη σωτηρία μας. Ετοιμαζόμαστε να υποδεχτούμε την Ημέρα Κυρίου. Να δούμε την πλήρη φανέρωση της Βασιλείας του Θεού. Να περάσουμε από τον παρόντα στον μέλλοντα αιώνα. Η ιερότητα του χρόνου πιστοποιείται και από την καθημερινή εκκλησιαστική μας ζωή. Η Εκκλησία αγιάζει τον ιστορικό χρόνο, τον μεταμορφώνει. Ο φυσικός χρόνος γίνεται λειτουργικός χρόνος. Η Εκκλησία ανά πάσα στιγμή συνδέει τον χρόνο της ανθρώπινης ζωής με το μυστήριο της σωτηρίας την Θ. Λειτουργία αφού από αυτήν ξεκινούν και σε αυτήν καταλήγουν τα πάντα στη ζωή της Εκκλησίας μας.
Οι σκέψεις αυτές βοηθούν να κατανοήσουμε πληρέστερα τα λόγια του Ιδιόμελου των Αποστίχων που θα ακούσουμε απόψε το βράδυ : «Ιδού καιρός ευπρόσδεκτος, ιδού καιρός μετανοίας· αποθώμεθα τα έργα του σκότους και ενδυσώμεθα τα όπλα του φωτός…». Βρισκόμαστε στο κατώφλι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της ιερότερης χρονικής περιόδου του όλου εκκλησιαστικού έτους. Ο Υμνογράφος παίρνει τα λόγια του Απ. Παύλου (Β’ Κορ. 6,2: «Ιδού νυν καιρός ευπρόσδεκτος, ιδού νυν ημέρα σωτηρίας»· Ρωμ. 13,12: «Αποθώμεθα ουν τα έργα του σκότους και ενδυσώμεθα τα όπλα του φωτός») και τα εφαρμόζει στην ιερή αυτή περίοδο, που από απόψε στο Α ‘ Κατανυκτικό Εσπερινό θα ανοίξει τις πύλες της. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, στην οποία για μία ακόμη φορά μας εισάγει η Εκκλησία είναι ο ευπρόσδεκτος καιρός και ο καιρός της μετανοίας και κατά την περίοδο αυτή οι χριστιανοί καλούμαστε να «πετάξουμε από πάνω μας τα έργα του σκότους και να ντυθούμε τα όπλα του φωτός».
Α. Η ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙΡΟΣ ΕΥΠΡΟΣΔΕΚΤΟΣ
Καιρός ευπρόσδεκτος σημαίνει κατάλληλος, ενδεδειγμένος έτσι όπως τον εννοεί ο Απ. Παύλος. Καιρός της Χάριτος, ο καιρός κατά τον οποίο μας δέχεται ο Θεός, μας εισακούει, μας σώζει. Ο χρόνος στη διάρκεια του οποίου ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να αγωνιστεί για να επιτύχει τη σωτηρία του. Και ο χρόνος αυτός που άρχισε με την έλευση του Χριστού στον κόσμο, την απολύτρωση των ανθρώπων δια του σταυρού και της Αναστάσεώς Του και την κάθοδο του Αγ. Πνεύματος φτάνει μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία Του. Ενώ ο χρόνος μετά την ένδοξη επάνοδο του Κυρίου είναι ο καιρός της κρίσεως και της ανταποδόσεως. Γράφει ο Μ. Βασίλειος: «”Νυν καιρός ευπρόσδεκτος”, φησίν ο Απόστολος, “νυν ημέρα σωτηρίας“. Ούτος ο αιών της μετανοίας, εκείνος της ανταποδώσεως· ούτος της εργασίας, εκείνος της μισθαποδοσίας· ούτος της υπομονής, εκείνος της παρακλήσεως. Νυν βοηθός των επιστρεφόντων από οδού κακής ο Θεός, τότε φοβερός και απαραλόγιστος των ανθρωπίνων πραγμάτων τε και ρημάτων και ενθυμημάτων εξεταστής. Νυν της μακροθυμίας απολαύομεν, τότε την δικαιοκρισίαν γνωρίσομεν».
Όμως για κάθε άνθρωπο ο ευπρόσδεκτος καιρός είναι συντομότερος. Διαρκεί αποκλειστικά και μόνο όσο και η επίγεια ζωή μας. Αρχίζει από την ημέρα της γεννήσεως και φτάνει ως την ώρα του θανάτου μας, «όσο ακόμη βρισκόμαστε στο σκάμμα της παρούσας ζωής· όσο εργαζόμαστε στον αμπελώνα του κόσμου τούτου· όσο υπολείπεται η ενδεκάτη ώρα» -η έσχατη δυνατότητα, λίγο πριν από τον θάνατό μας, να μετανοήσουμε και να υπηρετήσουμε το θέλημα του Κυρίου. Καθώς παρατηρεί ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Ευπρόσδεκτος καιρός, λοιπόν, ο χρόνος μέχρι την ένδοξη επάνοδο του Κυρίου. Ευπρόσδεκτος καιρός ο χρόνος της επίγειας ζωής κάθε ανθρώπου. Ευπρόσδεκτος καιρός η Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Αν ολόκληρο τον χρόνο οι πιστοί αγωνιζόμαστε τον καλόν αγώνα της πίστεως, πολύ περισσότερο οφείλουμε να αγωνιστούμε αυτή την ιερή περίοδο. Αν πάντοτε έχουμε χρέος «μετά φόβου και τρόμου», καθώς συνιστά ο Απ. Παύλος (Φιλ. 2,12), να εργαζόμαστε τη σωτηρία μας, ακόμη προσεκτικότερα, με μεγαλύτερο ζήλο πρέπει να το κάνουμε τώρα την Μ. Τεσσαρακοστή. Αυτό ακριβώς μας επεσήμαναν και οι θεσπέσιοι ύμνοι του Όρθρου σήμερα το πρωί: «Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε, αναζωσάμενοι τον καλόν της νηστείας αγώνα· οι γαρ νομίμως αθλούντες, δικαίως στεφανούνται ».
Β. Η ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙΡΟΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ
Στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή ο Υμνογράφος αποδίδει και έναν άλλο χαρακτηρισμό. Την ονομάζει καιρόν μετανοίας, κατάλληλο δηλαδή χρόνο για μετάνοια αλλαγή του τρόπου σκέψεως και ζωής μας. Για να εννοήσουμε καλύτερα τον χαρακτηρισμό αυτό της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ως περιόδου μετανοίας, είναι ανάγκη να προσδιορίσουμε τι ακριβώς σημαίνει μετάνοια άλλωστε για αυτό το θέμα πολλές φορές έχουμε μιλήσει, αλλά η επανάληψη είναι η Μήτηρ της μαθήσεως. Ο Θεός καλεί τους ανθρώπους, όλους μας, να έρθουμε σε κοινωνία μαζί Του. Όμως οι άνθρωποι είμαστε αμαρτωλοί. Φέρουμε μέσα μας τη ροπή προς την αμαρτία. Ενδίδουμε συχνά στις προκλήσεις της. Αιχμαλωτιζόμαστε εκούσια στο ζυγό των αμαρτωλών παθών. Καταπατούμε τις Άγιες Εντολές και κυρίως το άγιο θέλημα του Θεού. Η απάντησή μας, λοιπόν, στην πρόσκληση του Θεού προϋποθέτει στην αρχή μια μεταστροφή και στη συνέχεια, σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας, μια στάση μετάνοιας. Μετάνοια επομένως σημαίνει ότι απομακρύνεται κανείς απ’ ό,τι είναι κακό και στρέφεται προς τον Θεό. Αυτό ακριβώς προσδιορίζει την ουσία της μεταστροφής, η οποία συνεπάγεται αλλαγή συμπεριφοράς, νέο προσανατολισμό όλης της ζωής και της διαγωγής μας. Αυτό φαίνεται στη σημασία που προσδίδει η Αγ. Γραφή στα ρήματα μετανοώ και επιστρέφω, τα οποία χρησιμοποιεί συχνά.
Το ρήμα μετανοώ εκφράζει κυρίως την εσωτερική μεταστροφή, την αλλαγή του νου και φρονήματος, ενώ το ρήμα επιστρέφω δηλώνει περισσότερο μίαν αλλαγή στην πρακτική συμπεριφορά, την κίνηση, όχι την τεμπελιά την πνευματική, την ραθυμία. Το τι ακριβώς σημαίνει μετάνοια μας επιτρέπει να εννοήσουμε κι ένας θαυμάσιος ορισμός του Αγ Ιωάννου συγγραφέα του πνευματικού βιβλίου με τίτλο «Κλίμακα» κατάλληλο και προσφιλές ανάγνωσμα αυτής της περιόδου στους μοναχούς αλλά και σε όσους μπορούν και αγωνίζονται να ανέβουν λίγο πιο ψηλά πνευματικά. Τον ορισμό μετάνοια που συναντούμε στον 5ο λόγο του: «Μετάνοια εστιν ανάκλησις Βαπτίσματος· Μετάνοιά εστι συνθήκη προς Θεόν δευτέρου βίου… Μετάνοιά εστι συνειδότος καθαρισμός». Δηλαδή: «Μετάνοια είναι η επιστροφή στην καθαρότητα και τη χάρη που είχαμε κατά την ώρα του Βαπτίσματός μας. Μετάνοια είναι μία νέα συνθήκη με τον Θεό για έναν καινούργιο τρόπο ζωής. Μετάνοια είναι ο καθαρισμός της συνειδήσεώς μας». Η μετάνοια αποτελεί τη βάση και το θεμέλιο της χριστιανικής ζωής. Είναι στάση ζωής. Αγκαλιάζει ολόκληρο τον επί γης βίο μας. Αρδεύει καθημερινά την καρδιά μας. Είναι το κατεξοχήν δυναμικό γεγονός. Είναι μία μόνιμη ανοδική πνευματική κατάσταση και όχι ένα στιγμιαίο συναισθηματικό φαινόμενο, γι αυτό και οι χριστιανοί οφείλουμε να ζούμε συνεχώς και με επίγνωση εν μετανοία. Και βέβαια αν η μετάνοια θα πρέπει να σφραγίζει ολόκληρη τη ζωή μας, το είδαμε στο πρόσωπο του Τελώνου, στο πρόσωπου του Ασώτου της επιστροφής, το είδαμε στα πρόσωπα ανάγκης προχθές στο Ανάγνωσμα της Κρίσεως αλλά και σήμερα, πολύ περισσότερο οφείλουμε να βιώνουμε την μετάνοια αυτή την ιερή περίοδο που από απόψε θα αξιωθούμε να εισέλθουμε της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής στην οποία θα μας εισάγει τόσο ο αποψινός Εσπερινός, όσο και η μεταξύ μας που θα δώσουμε και θα πάρουμε συγνώμη. Γιατί έχει τονιστεί πλείστες τόσες φορές, η Αγ. & Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι ο πραγματικός και ουσιαστικός καιρός μετανοίας. Αποβλέπει στο να μας προετοιμάσει πνευματικά για να συμμετάσχουμε αξίως στον εορτασμό του Πάθους και της Αναστάσεως του Κυρίου. Και για να γίνει αυτό, οφείλουμε να ακολουθήσουμε το μονοπάτι της μετανοίας, που σημαίνει αλλαγή νου, βαθιά ανακαίνιση, γνήσια μεταστροφή. Μεταβολή εσωτερική και επιστροφή πραγματική. Στον Θεό και το Ευαγγέλιό. Στη ζωή που Εκείνος εμπνέει και που μπορούμε να ζήσουμε μόνο μέσα στην Εκκλησία Του, στην κοινωνία και την ενότητα όλων των λυτρωμένων τέκνων του Θεού.
Γ. Η ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΤΕΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙΡΟΣ ΕΝΔΥΣΕΩΣ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ
Όλα αυτά δεν είναι μια υπόθεση θεωρητική. Συνιστά ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Ο Υμνογράφος το υπογραμμίζει με έμφαση, καταφεύγοντας και πάλι στα λόγια του Απ. Παύλου: «Αποθώμεθα τα έργα του σκότους και ενδυσώμεθα τα όπλα του φωτός».Το βαθύτερο νόημα τηςμετανοίαςβρίσκεται σε αυτή τη διπλή και θεμελιώδη επιδίωξη: Να πετάξουμε από πάνω μας έργα του σκότους, τα σκοτεινά έργα της αμαρτίας. Να αποτινάξουμε τον ζυγό των ποικιλωνύμων παθών. Να ξεριζώσουμε από την καρδιά μας κάθε εμπαθή επιθυμία και παράλληλα, να ενδυθούμε τα όπλα του φωτός. Ως στρατιώτες Ιησού Χριστού (Β’ Τιμ. 2,3) έχουμε ανάγκη πνευματικών όπλων και τα όπλα ημών των πιστών είναι οι χριστιανικές αρετές μας, αυτές αποτελούν την πανοπλία μας με την οποία αντιμαχόμαστε «τις μεθοδείες», τα τεχνάσματα του διαβόλου (Εφ. 6,11). Διδάσκει ο Ι. Χρυσόστομος: Να απεκδυθούμε τις νυχτερινές φαντασιώσεις, να απαλλαγούμε από τα απατηλά όνειρα του παρόντος βίου. Να αποβάλουμε τον βαθύ ύπνο και να ντυθούμε αντί για ενδύματα την αρετή. Γιατί, πράγματι, η ημέρα του αγώνα, μας προσκαλεί σε αγωνιστική παράταξη και σε μάχη». Και το να ντυθούμε την αρετή δεν σημαίνει καμιά εξωτερική συμμόρφωση σε μερικές εντολές, αλλά μια βαθιά αλλαγή του εσωτερικού μας κόσμου. Ένδυμά μας είναι ο ίδιος ο Χριστός αφού «ΟΣΟΙ ΕΙΣ ΧΡΙΣΤΟΝ ΕΒΑΠΤΙΣΘΗΤΕ ΧΡΙΣΤΟΝ ΕΝΕΔΥΣΑΣΤΕ. «Τι δε εστιν τούτον», ρωτά ο Άγ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος, «ο εγώ και πάντες οφείλομεν επενδύσασθαι, ίνα μη γυμνοί τότε ευρεθώμεν;». Και απαντά: «Ο Χριστός, αδελφοί και Θεός!». Και ενδυόμαστε τον Χριστό σημαίνει ότι ο Χριστός ενοικεί δια της Θ. Κοινωνίας συνεχώς μα συνεχώς μέσα μας. Ότι ζούμε ενωμένοι μαζί Του. Ότι Τον ακολουθούμε πιστά και τηρούμε με αυταπάρνηση τις εντολές και το θέλημα Του. Πατέρες και Αδελφοί μου, «Έφθασε καιρός, η των πνευματικών αγώνων αρχή…»! Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ο ευπρόσδεκτος καιρός, ο καιρός μετανοίας, που για μία ακόμη φορά μας χαρίζει η αγάπη του Θεού. Ας τον υποδεχτούμε με χαρά και ας τον αξιοποιήσουμε φιλότιμα. Ας μας αξιώσει ο Κύριος με τις πρεσβείες της παναγίας Μητέρας Του και τις μεσιτείες πάντων των Αγίων, «τον αγώνα τον καλόν αγωνίσασθαι, τον δρόμον της νηστείας εκτελέσαι, την πίστιν αδιαίρετον τηρήσαι, τας κεφαλάς των αοράτων δρακόντων συνθλάσαι, νικητάς τε της αμαρτίας αναφανήναι και ακατακρίτως φθάσαι προσκυνήσαι και την αγίαν Ανάστασιν».ΑΜΗΝ
Πηγή Ενοριακό Φυλλάδιο 2 Μαρ 25